Odlazeći predsjednik SAD Džozef Bajden izmijenio je 8. januara uredbu (EO 14033) kojom je u junu 2021. godine proširio ovlašćenja za sankcionisanje na Zapadnom Balkanu. Među najvažnijim izmjenama su da će sankcijama biti obuhvaćeni supružnici i odrasla djeca sankcionisanih osoba, zatim lideri ili članovi – vladinih ili poslovnih – entiteta pod sankcijama, kao i oni pod čijom su kontrolom sankcionisane osobe ili entiteti.
Ubuduće, razlog za sankcije će biti i pokušaj da se učestvuje u korupciji, ugrožavanju stabilnosti ili narušavanju teritorijalnog integriteta.
Bajden je 2021. godine kao razloge za sankcije naveo podrivanje posleratnih sporazuma i institucija nakon raspada bivše Jugoslavije, ali i “raširenu korupciju u vladama i institucijama Zapadnog Balkana”. Sankcionisanim osobama su, između ostalog, blokirana sva imovina i finansijski interesi u SAD, kao i transakcije sa američkim državljanima i biznisima.
Ranije, iz Crne Gore na američkoj listi sankcionisanih osoba našli su se pokojni Branislav-Brano Mićunović, kao i biznismen Miodrag Davidović. O tome je Portal RTCG već pisao.
Vlasti SAD su ranije poručile da koruptivno ponašanje podriva vladavinu prava i ekonomski rast, a da kao rezultat ove akcije sva imovina, i prihodi od imovine, određenih pojedinaca ili entiteta, moraju biti blokirani i prijavljeni OFAC-u. Uvid u listu koja je dostupna na zvaničnom sajtu ove američke institucije pokazuje da je na njoj i Naser Keljmendi, kosovski narko-bos kome se sudilo u Prištini, kao i članovi njegove porodice.
Još odranije, na listi SAD je i Svetozar Marović, nekadašnji predsjednik Skupštine Crne Gore.
Sankcije po ovom osnovu izriče Ured za kontrolu strane imovine Sekretarijata za finansije SAD (OFAC), u konsultacijama sa Stejt departmentom, prenio je Glas Amerike.
OFAC u ovom trenutku, na osnovu uredbe 14033, ima izrečene 62 sankcije fizičkim i pravnim licima iz Bosne i Hercegovine, Srbije, Crne Gore, Sjeverne Makedonije i Albanije, uključujući lidera BIH entiteta Republika Srpska Milorada Dodika i članove njegove porodice, potpredsjednika Vlade Srbije Aleksandra Vulina, bivšeg premijera Sjeverne Makedonije Nikolu Gruevskog i druge.
Kao jedna od najuočljivijih današnjih promjena, sankcije će se ubuduće moći izricati ne samo onima koji direktno ili indirektno ugrožavaju mir, bezbjednost, stabilnost, teritorijalni integritet, demokratske procese i institucije zemalja Zapadnog Balkana, već i onima koji “pokušaju da se uključe” ili učestvuju u razvoju takvih aktivnosti.
Ista promjena se odnosi i na narušavanje i ugrožavanje sporazuma kao što su Dejtonski mirovni sporazum ili Ohridski sporazum, pa i odluka ili zaključaka institucija poput Vijeća za implementaciju mira u BiH ili Međunarodnog krivičnog tribunala za bivšu Jugoslaviju.
Najznačajnije izmjene u uredbi se odnose na dodavanje tri nova člana.
Prema članu 6, sankcije će se ubuduće odnositi i na “lidere, zvaničnike ili članove entiteta, uključujući i vladinih entiteta, koji su učestvovali ili pokušavaju da učestvuju” u ugrožavanju mira i stabilnosti, korupciji i drugim već pobrojanim aktivnostima, “ili čija su imovina i udjeli u imovini blokirani u skladu sa ovom uredbom”.
U članu 9 se navodi da će sankcije moći izricati i onima koji “posjeduju ili kontrolišu, direktno ili indirektno, bilo koju osobu čija su imovina ili udjeli u imovini blokirani “.
Član 10 pojašnjava da će sankcijama biti obuhvaćani i “supružnici ili odrasla djeca bilo koje osobe čija su imovina ili udjeli u imovini blokirani”.
Iz Bijele kuće u srijedu su naveli da su današnje izmjene nastale “u kontekstu događaja na Zapadnom Balkanu, uključujući kontinuirane pokušaje pojedinaca da ugrožavaju suverenitet i teritorijalni integritet zapadnobalkaskih nacija”, kao i ugrožavanje posleratnih sporazuma i “značajnu korupciju koja podriva vladavinu prava”.
Bajden je o izmjenama obavijestio i Kongres SAD.
Izvor: RTCG
