Prije 1.751 godinu u Naisu, današnjem Nišu, 27. februara 273. rođen je dječak Flavije Valerije Konstantin, sin Konstancija Hlora, vojnika sa Balkana koji se uzdigao do savladara cara Dioklecijana i gostioničarke Jelene iz Male Azije. On će postati car i izvesti najveću revoluciju čovječanstva koja traje do danas. Kao rimski imperator Konstantin Veliki on je kodifikovao hrišćanstvo u jedinstvenu dogmu koju je postavio za temeljnu državnu ideju hrišćanskog Rima, svjetskog carstva u kome će najrazličitije rase i narodi biti ujedinjeni istom religijom.
Konstantin iz Naisa bio bi samo jedan u nizu rimskih vojničkih careva sa Balkana da 325. nije organizovao Prvi vaseljenski sabor u Nikeji na kome su utvrđeni kanoni vjere i crkvena administracija.
Na njemu je svrgnuta sa prestola stara ideja da se car Rima forrmalno poštuje, po sili zakona, kao božanstvo. Od Nikeje počinje era kada Hrist “Car careva vlada carevima”. Zemaljski vladar je od tada Božji zastupnik na zemlji, a zemaljsko carstvo je odraz “nebeskog Jerusalima”.
Da bi nebesko i zemaljsko carstvo bili što sličniji, u dogmu su ubačena i mala prilagođavanja sa Konstantinovog dvora. Na primjer, pošto je on imao devet klasa činovnika i anđeli su svrstani u devet redova moći.
Konstantin je uveo svijet u novu, hrišćansku, eru kojoj je trebala i nova prestonica. Ekonomski, vojno i moralno neodrživi Rim na Apeninima premjestio je na strateški najvažniju tačku – Bosforski moreuz u “Novi Rim zvani Konstantinopolj”.
On obnavlja carstvo uspješnom ovozemaljskom monetarnom reformom i oživljava imperiju koja je bila na samrti, izmučena siromaštvom, hiperinflacijom, korupcijom i odmetništvom.
Konstantin je pronicljivo zaključio da “vječni Rim” ne može da se obnovi na tradiciji patricija i senatora ogrezlih u korupciju i dekadenciju. Vrlo je dobro znao da rimske legije većinom sastavljene od “varvara” nemaju poštovanja ni prema njima, ni prema tradiciji državne religije Rima u kojoj se vladar obožavao kao božanstvo s Olimpa. Kao potomak vojnika iz provincije Gornje Mezije, koja se prostirala na području današnje Srbije, odlično je znao kakve su legije koje su postavljale careve u truloj imperiji, koja više nije imala kuda da se širi i uzima radnu snagu-robove. Vojska koja je trpjela oskudicu izvikala bi za cara svakog ambicioznog zapovjednika koji bi im obećao pljačku, najčešće sopstvene države.
Konstantin je od oca naslijedio najbolje legije carstva, sa Balkanskog poluostrva, kojima je dao novi moral: za pobjede zahvaljuju nevidljivom Bogu i Hristu, a svog uspješnog zapovjednika vide kao Božjeg miljenika. Konstantin koristi religiozni žar, a istovremeno sprovodi zakonske reforme kojima zauvijek razdvaja vojnu i civilnu vlast, koje potom komuniciraju samo preko carskog kabineta. Time sprečava nove građanske ratove .
Na ekonomskom planu on ujedinjuje zemlju uvodeći jedinstvenu monetu sa zlatnom podlogom – solidusom. Konstantin uočava da je stari sistem velikih garnizona na granicama neodrživ i iscrpljujući i za ljudstvo i državnu kasu. Zato uvodi manje leteće profesionalne vojne jedinice sposobne da reaguju brzo i na svakom mjestu carstva, a čuvanje limesa prepušta stanovnicima tih područja “krajišnicima” Rima.
Njegove revolucionarne reforme obezbjeđuju još 1.000 godina opstanka hrišćanskom Rimu, u nekadašnjem istočnom dijelu carstva.
Zato je za Istok Konstantin Veliki svetitelj, dok mu Zapad taj svetački oreol ne priznaje.
Još od seobe prestonice rimski episkopi, pape, pokušavale su da prigrabe svetovnu vlast u zapadnom dijelu imperije. Pošto nisu imale svoje legije pape su krunisale germanske varvarske osvajače i proglašavalih ih vladarima Rimskog carstva. Na taj način pape su držale u šakama zapadne vladare i imale vlast sve do pojave reformacije.
Balkan i danas osjeća posljedice Konstantinove revolucije, kao mjesto gdje se Istok i Zapad sučeljavaju na nevidljivoj liniji razdvajanja.
Izvor: Večernje novosti
