Frederik Fransoa Šopen (Fryderyk Franciszek Chopin), (1. marta 1810, Želazova Vola, Poljska – 17. oktobra 1849, Pariz, Francuska), poljski kompozitor i pijanista. Najistaknutiji predstavnik poljske muzičke kulture i jedan od najznačajnijih pijanista i kompozitora svih vremena. U svojoj dvadesetoj godini Frederik Šopen se seli u Pariz sa ciljem da se usavrši. Do tada je već komponovao svoja dva klavirska koncerta. Nikad se više nije vraćao u Poljsku.
Biografija
Frederik Šopen se rodio u blizini Varšave kao sin naturalizovanog Francuza (koji se doselio u Poljsku 1787. godine) i Poljakinje.
Djetinjstvo
1810. godine Šopenova porodica se seli u Varšavu. Već kao dječak Šopen pokazuje izuzetan talenat. Dok još nije imao ni deset godina, novine su pisale o njemu i te kako ga hvaleći. Sa sedam godina je već komponovao dva muzička djela. Nastupao je na raznim aristokratskim zabavama kao glavna atrakcija. Šopenov prvi učitelj je bila je njegova majka, Justyna Krzyžanowska. Zatim je dobio drugog učitelja, koji je nakon par godina priznao da ga Šopen muzikalno prevazilazi, pa je odgovornost za Šopenov razvoj pala na poznatog muzičkog pedagoga Jožefa Elsnera. Εlsnerov uticaj na Šopena je bio nesporan. Premda mu je dozvoljavao da sam upravlja svojim sviranjem, bio je strog što se tiče teoretskog obrazovanja, i to je bila kombinacija koja se pokazala izuzetno djelotvornom. Šopen je stekao stil koji će prožimati njegov budući rad. U ovo doba nastaju i oba Šopenova klavirska koncerta. Ranu mladost provodi i na putovanjima u Berlinu, Beču i Drezdenu.
Pariz
1830. godine izbija anti-ruska revolucija u Varšavi. Šopen se tada nalazio u Beču i burno je reagovao na vijest. Zahvatila ga je snažna želja za povratkom u otadžbinu, ali su ga prijatelji nagovorili da ne ide. Umjesto toga, Šopen se seli u Pariz i nikad više se ne vraća kući. U svom dnevniku Šopen opisuje jake emocije koje ima u vezi sa stanjem u domovini. Nakon par mjeseci Rusi su porazili revolucionare.
Šopen se u Parizu družio sa drugim poljskim iseljenicima. Njegovi prijatelji bili su i čuveni muzičari Franc List, Hektor Berlioz i Robert Šuman, slikar Ežen Delakroa i pisci Onore de Balzak i Žorž Sand. Sand je bila i Šopenova ljubavnica. Bili su možda i najpoznatiji par tog vremena i o njima je mnogo pisano. U to vrijeme Šopenovo zdravlje biva sve lošije. Zimu 1838-1839. Šopen je sa Žorž Sand proveo na Maljorci i tada mu se zdravlje znatno pogoršalo. Nešto prije smrti, Šopen i Sand su se rastali. Sand ga nije posjetila dok je ležao na samrti, iako je Šopen izrazio želju za tim.
Smrt
Kratko prije svoje smrti, Šopen se dao nagovoriti da ide na turneju po Engleskoj. To je bila kobna odluka. Tamošnja vlažna klima negativno je uticala na Šopena, koji je bolovao od tuberkuloze. Preminuo je ubrzo po povratku u Pariz, 1849. godine, u okruženju prijatelja i rođene sestre. Sahranjen je u Parizu, a srce mu je prenijeto u jednu crkvu u Poljskoj, u skladu sa njegovim testamentom.
Djela
Osim manjeg broja orkestralnih i kamernih djela, sedamnaest poljskih pjesama za glas i klavir, Šopen je komponovao isključivo klavirsku muziku koju je obogatio novim izražajnim sredstvima.
Bio je jedinstven kao pijanist, izvođač sopstvenih djela i sasvim osoben kao autor. Uveo je nove tehničke složenosti u interpretaciji – slobodan duh i promenljivost tempa koji samo nagoveštava, a ne i precizno metronomski određuje, ali ništa u njegovoj muzici nije sračunato na spoljašnji efekat. Zato izvođenje njegovih kompozicija zahtijeva veliku tehničku i interpretatorsku spremnost.
Šopen je bio bez uzora u pređašnjim razdobljima klasične muzike i gotovo bez nasljednika. Ostavio je opus od 74 štampana djela koja po svojoj formalnoj strukturi i poetskim obilježjima nemaju premca u evropskoj muzici. Svojom je umjetnošću uticao na klavirsku muziku i interpretativni stil, koji dopire uticajem i u XXI vijek.
Grupu Šopenovih djela sačinjavaju i zbirke igara-poloneza, mazurki, valcera, duboke sadržajnosti. Uobičajene salonske komade uzdiže do ranga istinskih umjetničkih djela. Šopen je dao doprinos i stvaranju novih tipova velikih formi: balada, fantazija, skerca. Etida koja je do Šopena bila instruktivna kompozicija, korištena u nastavi klavira da bi se savladao određeni tehnički problem, kod njega postaje koncertni komad.
Za Press priredio: Dragan Leković
