Vilhelmina (Mina) Karadžić-Vukomanović (12. jul 1828 — Beč, 12. jun 1894), slikarka i književnica, kćerka Vuka Stefanovića Karadžića i Bečlijke Ane Marije Kraus.
Mina Karadžić jedna od tri slikarke (pored Katarine Ivanović i Poleksije Todorović) koje su radile u Srbiji u 19. vijeku.
Biografija
Njeni roditelji Vuk i Ana imali su trinaestoro djece od kojih su svi, osim Mine i Dimitrija, umrli u djetinjstvu i ranoj mladosti do 1852. godine (Milutin, Milica, Božidar, Vasilija, dvoje nekrštenih, Sava, Ruža, Amalija, Aleksandrina). Vilhelmina – Mina i Dimitrije rođeni su istog dana sa razmakom od osam godina (12. jul 1828. i 1836). Dimitrije je bio kadet Inžinjerske akademije u Klosterbruku.
Rođena je u Beču i odrasla u kući u koju su dolazile mnoge poznate ličnosti srpske kulture toga doba, prijatelji i saradnici njenog oca: Branko Radičević, Đuro Daničić, prota Mateja Nenadović, Njegoš, knez Mihailo Obrenović, Stevan Knićanin, slikari Uroš Knežević, Aksentije Marodić, Steva Todorović, Dimitrije Tirol, patrijarh Josif Rajačić, crnogorski knez Danilo,… kao i Jakob Grim, istoričar Leopold Ranke, Pavel Šafarik, ruski naučnik Sreznjevski, i mnogi drugi. Osim njemačkog jezika naučila je rano francuski, a potom i italijanski, od 15. počela je da uči srpski, a od 19. godine engleski jezik. Išla je na časove klavira i slikarstva. Časove muzike držao joj je Gustav Grosman. O njenom obrazovanju brinuo se i Jernej Kopitar, koji joj je poklanjao knjige njemačkih, francuskih i engleskih pisaca.
Mina je vrijedno učila – najprije crtanje, kod kapelana Jozefa Pfajfera, a sredinom 50-ih godina nastavila je usavršavanje u ateljeu Fridriha Šilhera, zatim kod živopisca Grubera. Svome ocu je pomagala kao sekretar u poslovima i pratila ga na putovanjima. Putujući sa ocem, posjetila je galerije u Veneciji (1847.), Berlinu (1849. i 1854.), Drezdenu (1854). Željela je da se usavršava u Petrogradu, ali nije uspjela da dobije stipendiju.
Sa tridesetak godina već je ušla u Kukuljevićev „Slovnik umjetnikah jugoslavenskih“, nedugo zatimo i u Vurcbahov (njem. Constantin von Wurzbach) „Biografski leksikon“, a početkom 20. vijeka našla se među 216 znamenitih Srba u djelu „Znameniti Srbi XIX veka“ Andre Gavrilovića.
U maju 1858. sa majkom i ocem, doputovala je brodom iz Beča u Zemun. U Beogradu je prešla u pravoslavnu vjeru i dobila ime Milica. Udala se za siromašnog bratanca kneginje Ljubice, profesora književnosti na beogradskom Liceju Aleksu Vukomanovića (1826—1859). Vjenčanje je bilo u Sabornoj crkvi 18/30. maja 1858. godine. Aleksa je umro krajem 1859. posle godinu i po dana braka. Imali su sina Janka. Mina i Janko su krajem septembra 1860. godine iz Beograda otišli u Beč.
Posle nekog vremena umro joj je i otac Vuk (1864). Zatim se više godina brinula o teško bolesnoj majci Ani. Ana Kraus (1798—1876) je 1868. imala moždani udar od koga joj se oduzela desna strana i moć govora, Mina je njegovala do kraja života 11. avgusta 1876. godine.
Sin Janko je imao nepuna tri mjeseca kada je 1859. ostao bez oca. Otišao je u Rusiju na školovanje, odakle je 1876. došao kao dobrovoljac u Srbiju i učestvovao u srpsko-turskom ratu gdje je dobio medalju za hrabrost. Vratio se potom u Rusiju gdje je umro 1878. godine. Ovim događajima dodaje se i smrt njenog brata Dimitrija Karadžića (1836—1883) u Petrogradu. Posle toga, Mina je ostala kao jedini potomak Vuka Karadžića i sa njom je 1894. ugašena Vukova loza.
Umrla je 12. juna 1894. u Beču od uremije. O državnom trošku prenijeta je u Beograd i sahranjena u grob njenog muža Alekse na Tašmajdanu. Početkom 20. vijeka njihove kosti zajedno sa sinovljevim su prenijete u Savinac kod Gornjeg Milanovca gdje su sahranjene u kripti porodične crkve Vukomanovića.
Slikarski i književni rad
Njeno slikarsko djelo čini pedesetak radova, uglavnom su to portreti u ulju, akvareli i crteži kredom. Radove nije ni potpisivala, ni datirala. Portretisala je osobe sa kojima se sretala svakodnevno, u kući rodbinu, likove, prijatelje, djecu, goste, vojvode iz Crne Gore, deputirce iz Bosne… Slikala je i kopirala i religiozne motive.
Najpoznatije slike:
Autoportret,
Portret brata Dimitrija,
Starica sa belom kapom,
Marko Kraljević sa topuzom,
Marko Kraljević sa šestopercem,
Mladi crnac,
Crnogorac,
Grčki delija,
Bošnjak sa crvenim sarukom,
Portret devojčice sa crvenom maramom,
Devojčica u kariranoj haljini,
Ženski portret,
Starac sa dugom kosom,
Mladić s bradom
Prema riječima istoričara slikarstva, njene slike su zrenje građanskog bidermajerskog klasicizma, oplemenjenog toplom hromatikom, venecijanskom crvenom.
Prevela je knjigu „Srpskih narodnih pripovjedaka“ na njemački jezik, a Vuk je taj prevod posvetio Jakobu Grimu koji je napisao predgovor. Pisala je stihove i prozu. Bila je u prijateljica sa pjesnikinjom Milicom Stojadinović Srpkinjom.
Bila je u prepisci sa mnogim ličnostima svog vremena. Dio tih pisama je preveden sa njemačkog i objavljen u knjizi „Pisma Mine Karadžić Vukomanović“, izabrao i priredio Golub Dobrašinović, izdavači Rad i Kulturno-prosvetna zajednica Srbije, Beograd 1997. godine.
Priredio: Dragan Leković
