Petar Lubarda (Ljubotinj, 27.07.1907. — Beograd, 13.02.1974), jedan od naših najvećih slikara 20. vijeka. Bio je član SANU i JAZU. Osnovnu školu je pohađao u Ljubotinju, Cetinju i Herceg Novom, a gimnaziju u Herceg Novom, Šibeniku, Sinju i Nikšiću gdje počinje da slika. Studije slikarstva započeo u Beogradu 1925. u Umjetničkoj školi, a nastavlja kratko u Parizu 1926. na Académie des Beaux Arts. U Crnu Goru se vraća 1932. i iste godine dolazi u Beograd. U Parizu drugi put boravi od 1938. do 1940.
Prvu samostalnu izložbu imao je 1925. u Nikšiću a potom 1927. i 1929. u Parizu i Rimu. Od 1927. godine učestvovao je na mnogobrojnim kolektivnim izložbama u zemlji i inostranstvu.
Bio je član Društva srpskih umjetnika „Lada“ od 1938, Grupe „Samostalni“ od 1951, kao i ULUS-a, ULUCG-a i SULUJ-a.
Ratne godine od 1941. do 1944. provodi u zarobljeništvu u logorima u Njemačkoj i Italiji. Njegovog oca, kraljevskog oficira, streljali su partizani, što je godinama negativno uticalo na njegovu umjetničku karijeru, jer se smatrao ideološki nepouzdanim.
Od 1945. radi kao profesor na Likovnoj akademiji u Beogradu. Godine 1946. odlazi na Cetinje gdje učestvuje u fomiranju prvih stručnih likovnih institucija u Crnoj Gori: otvara se Umjetnička škola na Cetinju u kojoj je bio predavač i direktor. Škola se 1947 — 1948. premješta u Herceg Novi. U Beograd se vraća 1950. godine gdje ostaje do kraja života.
Dopisni član SANU postaje 1959, a redovni 1961. Jedna od najomiljenijih tema njegovog slikarstva je Kosovski boj koju je uradio na raznim formatima u više desetina verzija.
Slikarsku zaostavštinu poklanja Beogradu 1973. godine.
Godine 1997. ustanovljeno je najveće priznanje „Petar Lubarda“ koje se dodjeljuje za likovnu umjetnost u Crnoj Gori.
Slikarski put Petra Lubarde započinje tamo gdje je rođen – u crnogorskom kršu i brdima koji su mu se trajno urezali u stvaralačku memoriju. Praktično, u svemu što je slikao, kao plastička matrica može se identifikovati taj prvi vizuelni pejsaž koji ga je od rođenja okruživao. Kao da se u svakom od kasnijih zamenitih ciklusa vraćao linijama, oblicima i koloritu krajolika koji je ponio i nosio ma kuda da se kretao Crnom Gorom, Srbijom, Evropom i svijetom. Počeo je da slika na svojevrsni realistički način koji je već poprimio svijetlo-tamne valerske odnose svjetla koji su tragali za naglašenim govorom slikarske materije. Dramatika slikarskog prizora podignuta je na prelazu tridesetih u četrdesete godine, a simbolično je vidljiva u Zaklanom jagnjetu (1940).
Za ovu sliku su mnogi kritičari istakli da po surovosti prizora nagovještava kataklizmu Drugog svjetskog rata. Posle rata, Lubarda se upustio u dotad nepoznatu avanturu u srpskom i jugoslovenskom slikarstvu otvarajući potpuno slobodne puteve kreativnosti, najprije u maninirizmu kolorističkog ekspresionizma, u kome je formu redukovao do granice prepoznatljivosti, a odmah zatim je svoje slikarstvo uveo u asocijativnu i apstraktnu fazu koja je definitivno obilježila ne samo njegov opus već i cjelokupno naše slikarstvo druge polovine dvadesetog vjeka. Od istorijskog je značaja bila njegova izložba održana 1951. godine u Galeriji ULUS-a u Beogradu koja je pokazala cio plastički program obnove našeg slikarstva posle epohe socijalističkog realizma i otkrila taj tanani pelaz iz ekspresivnog realizma u asocijativnu apstrakciju. Neka od najpoznatijih djela iz tog perioda su: Bitka na Vučjem dolu (1950), Guslar (1952), Konji (1953), Kosovski boj (1953).
Priredio: Dragan Leković
