Frančesko Petrarka (20. juli 1304 – 18. juli 1374), italijanski humanista, pjesnik i istoričar. Često se naziva “Ocem humanizma”.
Čuveni italijanski humanista Frančesko Petrarka je rođen u malom gradiću Arecu u južnoj Italiji kao sin dvorskog notara. Svoje rano djetinjstvo je proveo u selu Incisa blizu Firence. Otac Petrarke, gospodin Petrarko je pobjegao iz Firence 1302. zajedno sa Danteom, svojim prijateljem, zbog kuge koja je tada vladala Italijom. Najveći period svog djetinjstva Petrarka provodi u Avinjonu gdje se čitava porodica preselila na insistiranje pape Klimenta V, koji je 1309. došao u ovaj grad posle raskola u papstvu.
Petrarka je studirao pravo u gradu Monpeljeu (1316-1320) i Bolonji (1320-1326), na insistiranje svog oca. Ipak, Petrarka se prevashodno interesovao za pisanje i za čitanje latinske poezije. Nakon smrti oca, vraća se u Avinjon i radi kao dvorski savjetnik. Rad mu je obezbjeđivao i dosta vremena da se posveti pisanju. Prvo njegovo djelo “Africa” (Afrika) je bila neka vrsta latinskog epa o rimskom vojskovođi Scipionu Afričkom. Zbog svojih djela, primio je na Kapitolu (u Rimu) pjesnički lovorov vijenac i tako je postao prvi čovjek kome je pripala čast da se okiti ovakvim priznanjem. Maštao je o ujedinjenju Italije, pa je tu svoju želju izrazio u pjesmi “Moja Italija”, i pozdravio je ustanak Kole di Rijencija 1347. godine. Petrarka je putovao po cijeloj Evropi i radio je kao papski izaslanik jedno vrijeme. Prilikom svojih putovanja sakupljao je latinske dopise, citate i prerađivao ih. Objavio je prvi prevod Homera na latinski jezik, kao i Ciceronova pisma, za koja se sumnjalo da uopšte postoje. Njegovo najčuvenije istorijsko djelo jeste “De Viris Illustribus” (Poznati ljudi). Tu je Petrarka spomenuo dvadeset jednog heroja rimske istorije od Romula do Cezara, Aleksandra Velikog, Pira i Hanibala. Djelo je posle Petrarkine smrti upotpunio njegov učenik Lombardo, koji je dodao još 12 biografija, i tako zaključio hronološku seriju sa carem Trajanom. Drugo njegovo istorijsko djelo je bilo “Rerum Memorandarum Libri” (Knjiga sjećanja). Tu je Petrarka objavio prikupljene istorijske anegdote, ali mu je djelo ostalo nedovršeno. 26. aprila 1336. Petrarka se, zajedno sa svojim bratom i svojim prijateljima, penje na vrh Mont Vantua u Italiji na 1909 m nadmorske visine. Uskoro je pisao svom prijatelju Frančesku Dionođiju i obavijestio ga da mu je pošlo za rukom da osvoji vrh Mont Vantua. Ovo penjanje Petrarke na vrh Mont Ventoksa 26. aprila se smatra i pretečom alpinizma, a sam Petrarka prvim alpinistom.
Zbog učešća u crkvenom životu bio mu je zabranjen brak. Nakon što se razišao sa crkvom vjenčao se sa nekom nepoznatom ženom koja mu je rodila sina i ćerku.
Petrarkin sin je rođen u Avinjonu i zvao se Đovani, a ćerka Frančeska se rodila u Vakluzi. Ćerka mu je bila udata za plemića Frančeska Brosana. 1362. ćerka dolazi u posjetu svome ocu u Veneciju kako bi se spasla kuge.
Posle kraćeg boravka u Veneciji, Petrarka boravi jedno vrijeme u Padovi, da bi se zatim zauvijek uklonio iz društvenog života. Do kraja svog života se bavio pisanjem u malom mjestašcu Arki gdje je i umro 1374. godine.
Slavu kao pjesnik – humanista Petrarka je stekao zbirkama kancona i soneta gdje opisuje svoju ljubav prema Lauri, na drugačiji način nego što je Dante opjevao svoju Beatriče.
Među brojnim Petrarkinim djelima ističu se sljedeća:
Književna djela:
Canzoniere i Trionfi (Kanconijer i Trijumfi)
Secretum (Moja tajna knjiga)
De Vita Solitaria (Na vrhuncu života)
De Remediis Utriusque Fortunae (Sjećanje na bogatstvo)
Istorijska:
De Viris Illustribus (Poznati ljudi)
De Otio Religiosorum (O isposničkom životu)
Carmen Bucolicum
Africa (Afrika)
Rerum Memorandarum Libri (Knjiga sjećanja)
Priredio: Dragan Leković
