Arsenije/Arsen Dedić (Šibenik, 28. jul 1938 — Zagreb, 17. avgust 2015), hrvatski i jugoslovenski pjevač, kompozitor, pjesnik, aranžer, tekstopisac, kantautor i muzičar.
Biografija
Umjetnik u mladosti
Arsen Dedić je autentični začetnik autorske pjesme i literarne šansone u Jugoslaviji. Svojim radom je izvršio posredan, ali značajan uticaj na rok scenu u Jugoslaviji. Rođen je 28. jula 1938. u Šibeniku kao drugo dijete Jovana (†1983.) i majke Veronike rođene Mišković (1904.-1995.). Muziku počinje da uči u osmoj godini. Prvo je počeo da svira flautu i klavir. Već sa petnaest godina svira u pozorišnom orkestru i sa ocem u Šibenskoj narodnoj glazbi. Paralelno je u muzičkoj školi učio flautu. Sredinom pedesetih godina počinje da objavljuje poeziju u „Poletu“, „Književnim novinama“ i splitskom „Vidiku“. Po završetku gimnazije 1957. godine seli se u Zagreb, upisuje Pravni fakultet i srednju muzičku školu, a zatim i Muzičku akademiju na kojoj diplomira 1964. godine. Krajem pedesetih, Dedić počinje sa svojim prvim kompozitorskim radovima vezanim za klasičnu muziku, ali piše i tekstove za zabavnu muziku pod pseudonimom Igor Krimov. Ujedno pristupa vokalnim grupama Prima, Sirynx, Zagrebački vokalni kvartet i Melos, otkrivajući bogatstvo šansone i kancone. Sa njima snima ploče na kojima su prepjevi stranih hitova. Prvu ploču objavio je sa ljubljanskim Diksieland ansamblom i na njoj su «Zapleši tvist», prepjev «Let`s twist again» Čabi Čekera (Chubby Checker) i „Rođena za mene“ ili “Nata per me” Adrijana Ćelentana (Adriano Celentano). Godine 1961. otkriva italijanskog autora Đina Paolija (Gino Paoli), doživljava »šok identifikacije» koji će uticati na jačanje autorske sigurnosti tokom daljeg rada. Kao kompletan autor prvi put se predstavlja 1963. godine kada na Splitskom festivalu izvodi pjesmu „Onaj dan“. Zatim prvi put objavljuje svoju pjesmu »Nevoljen», a na tom singlu se nalazi i „Okus soli“, obrada Paolijevog hita. Od 1959. do 1964. godine radi kao muzički saradnik na TV Zagreb, a zatim prelazi u slobodne umjetnike.
Autentični jugoslovenski kantautor
Tokom šesdesetih godina karijeru vezuje za festivale, nižući seriju evergreen kompozicija i odnoseći nagrade sa lakoćom. Prvi solistički koncert održao je decembra 1965. godine u beogradskom Domu sindikata. Vremenom se povlači sa festivala i orijentiše se na snimanje cijenjenih ploča. Prvi LP „Čovjek kao ja“, objavljen 1969. godine, donosi retrospektivu najboljih pjesama kao što su “Moderato cantabile”, „Kuća pored mora“, „Bit ćeš uvek moja“, „Sve što znaš o meni“ i druge. Sledeći LP „Arsen 2″ samo potvrđuje njegove visoke kvalitete, donoseći, „O mladosti“, „Ne plači“, „Takvim sjajem može sjati“. Dupli album “Homo volans” objavljen 1973. godine definitivo mu određuje centralnu kantautorsku poziciju kroz pjesme „Tvoje nežne godine“, „Laku noć muzičari“, „Modra rijeka“. Unoseći vremenom u svoju romantiku elemente ironije i satire, Dedić tokom sedamdesetih snima ključne autorske ploče, ali se ogleda i na drugim poljima. Radi ploče za djecu, primijenjenu muziku, komponuje na tekstove pjesnika, a njegove pjesme izvode Drago Mlinarec, Bijelo Dugme, Josipa Lisac, Srebrna krila, Zdravko Čolić i mnogi drugi. Takođe, redovno komponuje za suprugu Gabi Novak koja često gostuje na njegovim pločama i nastupima. Saradnju sa novim generacijama produbljuje tokom osamdesetih radeći prepjeve sa slovenačkog, pjesama Andreja Šifrera, Zorana Predina i drugih. Sa Predinom snima zajedničku ploču «Svjedoci priče» na kojoj se autorski dopunjuju, nudeći drugačije čitanje svojih ranijih pjesama. U pjesmi «Domovina» pridružio im se Bora Đorđević sa kojim su 1989. godine zajedno nastupali u više navrata. Godine 1993. Dedić posle duže pauze objavljuje ploču «Tihi obrt» na kojoj uz Gabi Novak učestvuje i njihov sin Matija koji svira klavir. U pjesmama „Između nas rat je stao“, „Miris jeftine hrane“, „Majka hrabrost“, „Mocartova godina 1991.” Dedić na ubjedljiv način poetski prelama ratne refleksije.
Sledeći CD nudi pomalo neočekivanu retrospektivu. Naime, Dedić je 1961. godine počeo da piše tekstove za dalmatinske pjesme, tako da su neke od njih, kao „Vratija se Šime“, „Maškare“, „Cvite moja“, vremenom dobile atribut narodnih. Od 1970. godine počeo je da komponuje muziku i da piše tekstove za šibenske klape, a često je radio i na stihove Ujevića, Gulina, Bilića i drugih. Od oko četrdeset pjesama koje su tako nastale Dedić je za CD «Ko ovo more platit» napravio izbor od dvadeset dalmatinskih pjesama snimljenih od 1973. do 1995. godine. Uz njega i Gabi pjevaju klape Šibenik, Bonaca, Maslina, Nostalija, Kalafat. Godine 1997. objavljuje CD „Ministarstvo straha“ i u pjesmama „Tvoje tijelo, moja kuća“, „Ministarstvo straha“, „Ratni profiteri“ i drugim gradi gorku, ali emotivnu atmosferu sličnu onoj koju je zabilježio na ploči „Tihi obrt“.
Uspjesi i nagrade
Tokom karijere, Dedić je pisao muziku za pozorište, film i TV drame. Godine 1968. glumio je u filmu “Višnja na Tašmajdanu“ reditelja Stoleta Jankovića. Prvu knjigu poezije „Brod u boci“ Dedić je objavio 1971. godine i ona je doživjela brojna izdanja i impresivan tiraž od osamdeset hiljada primjeraka, što ne treba da čudi, budući da je pjesma „Ne daj se Ines“ bila prihvaćena od svih generacija. Sa Matijom Skurjenijem je objavio knjigu za djecu „Zamišljeno pristanište“ (1975), pa «Narodne pjesme» (1979), “Canto e poesia” (1983), sa fotografom Tomislavom Risićem „Zagreb i ja se volimo tajno“ (1986) i „Hotel Balkan“. Publicista Igor Mandić je 1983. godine o njemu objavio knjigu „Arsen“. Krajem 1997. godine Dedić je objavio knjigu „Stihovi“ u kojoj su sakupljeni materijali iz njegovih knjiga, kao i nove pjesme. Za svoj rad Dedić je dobio brojne nagrade od kojih su posebno cijenjene italijanske I premi Tenzo i Jacques Brel za doprinos autorskoj pjesmi u Evropi.
Priredio: Dragan Leković
