Ivan Meštrović (Vrpolje, 15. avgust 1883 — Saut Bend, SAD, 16. januar 1962), hrvatski i jugoslovenski vajar i arhitekta. Jedan je od najvećih skulptora 20. vijeka. Diplomirao je likovnu akademiju u Beču, a zatim je bio profesor na likovnim akademijama u Zagrebu, Sirakuzi (1947) i Saut Bendu (1955).
Biografija
Meštrović je rođen u mjestu Vrpolje u Slavoniji, ali je svoje djetinjstvo proveo u selu Otavice, kod Drniša u Dalmaciji, odakle su mu bili roditelji. Kao dijete dok je čuvao ovce, Meštrović je slušao epsku poeziju, narodne pjesme i istorijske balade. Rođen je u seoskoj katoličkoj porodici, a njegova religioznost oblikovala se pod uticajem narodne religioznosti, Biblije i kasnog Tolstoja.
Sa šesnaest godina, Harold Bilinić, kamenorezac iz Splita, prepoznao je njegov talenat i uzeo ga je za šegrta. Njegov umjetnički talenat razvio se gledanjem znamenitih građevina Splita i uz pomoć Bilinićeve supruge koja je bila profesorka u srednjoj školi. Uskoro su pronašli jednog bečkog vlasnika rudnika koji je finansirao Ivanovo preseljenje i školovanje u Beču. Morao je u nakraćem roku da nauči njemački i da se prilagodi novoj sredini. Uprokos brojnim problemima završio je studije.
Svoju prvu izložbu priređuje 1905. godine u Beču sa grupom Secesija, uz primjetan uticaj stila Art Nouveaux. Njegov rad je ubrzo postao popularan i Meštrović počinje da zarađuje dovoljno za učešće na međunarodnim izložbama, na koje je putovao sa svojom suprugom Ružom Klajn.
Godine 1908. seli se u Pariz. Skulpture stvorene u tom periodu mu donose i međunarodnu reputaciju. U Beograd se seli 1911, a ubrzo potom u Rim, gdje je na svjetskoj izložbi primio nagradu za djelo Vidovdanski hram koje je bilo u okviru srpskog paviljona. Tamo je proveo naredne četiri godine proučavajući skulpture antičke Grčke.
Na početku Prvog svjetskog rata i nakon atentata u Sarajevu, Meštrović je pokušao da se vrati u Split preko Venecije, ali ga je od tog puta odvratio njegov negativni stav prema austrougarskim vlastima. Tokom rata je učestvovao na izložbama u Parizu, Kanu, Londonu i Švajcarskoj. Bio je član Jugoslovenskog odbora.
Po završetku Prvog svjetskog rata vraća se u novoosnovanu Kraljevinu Jugoslaviju i upoznaje drugu ljubav svog života, Olgu Kesterčanek kojom se i oženio. Imali su četvoro djece: Martu, koja je rođena u Beču i Tvrtka, Mariju i Matu, koji su rođeni u Zagrebu, gdje su se preselili 1922. Zimske mjesece bi provodili u svojoj palati u Zagrebu, a ljetnje u ljetnjoj kući napravljenoj tridesetih godina u Splitu. Postao je profesor, a kasnije direktor Kulturnog instituta u Zagrebu.
Putovanja po svijetu su se nastavila. Izlagao je svoja djela: u Bruklinskom muzeju (1924), Čikagu (1925), kao i u Egiptu i Palestini 1927. godine.
Zbog njegovog stava prema Italiji, kada je osudio italijanski iredentizam prema Dalmaciji, i Njemačkoj, kada je odbio Hitlerov poziv da posjeti Berlin, ustaše su ga na kratko zatvorile tokom Drugog svjetskog rata. Uz pomoć Vatikana se prebacio u Veneciju i Rim, a kasnije u Švajcarsku. Cijela njegova porodica nije uspjela da se izvuče pred naletima rata – njegova prva žena Ruža Klajn umrla je 1942. zajedno sa svojom jevrejskom porodicom u Holokaustu. Kasnije, brata Petra su zatvorile komunističke vlasti.
Titova Jugoslavija je pozvala Meštrovića da se vrati, ali je on odbio da živi u komunističkoj zemlji. Godine 1946, Univerzitet u Sirakuzi mu je ponudio mjesto profesora i on se preselio u Sjedinjene Američke Države. Još 1945. dobio je američko državljanstvo, a deset godina kasnije postaje profesor na Univerzitetu Notr Dam.
Prije nego što je umro, Meštrović se na kratko vratio u Jugoslaviju poslednji put da bi posjetio Alojzija Stepinca, katoličkog kardinala i Josipa Broza Tita.
Na zahtjev jugoslovenskih kulturnih poslenika, poslao je 59 statua iz Sjedinjenih Država u Jugoslaviju (uključujući i spomenik Petra Petrovića Njegoša), a 1952. dodatnih 400 skulptura i različitih crteža.
Smrt Meštrovićeve djece kao da je uticala i na njegovu. Njegova kćerka Marta, koja se doselila u Kanadu, umrla je u 24. godini 1949; njegov sin Tvrtko, koji je ostao u Zagrebu, umro je 1961. godine. Meštrović je napravio četiri glinene skulpture, da bi obilježio smrt svoje djece, Marte i Tvrtka. Nekoliko mjeseci docnije, Ivan Meštrović je umro u svojoj 79. godini u gradu Saut Bend, u državi Indijani (SAD). Njegovi posmrtni ostaci su prebačeni u Otavice.
Priredio: Dragan Leković
