Jovan Ćirilov (Kikinda, 30. avgust 1931 — Beograd, 16. novembar 2014), srpski teatrolog, dramaturg, pozorišni reditelj, dramski pisac, pjesnik, romansijer, putopisac, scenarista, esejista, publicista, leksikograf, antologičar, prevodilac, hroničar društva i teatra, pozorišni kritičar i novinski kolumnista. Jedan od značajnijih erudita i djelatnika srpskog i jugoslovenskog modernog teatra i kulture uopšte.
Biografija
Jovan Ćirilov rođen je 30. avgusta 1931. godine u Kikindi, kao jedino dijete oca javnog bilježnika i majke domaćice. Maturirao je u kikindskoj Gimnaziji 1950. godine sa odličnim uspjehom, nakon čega je došao u Beograd na studije. Upisao je filozofiju na Filozofskom fakultetu u Beogradu i diplomirao 1955. godine (tema njegovog diplomskog rada bila je Egzistencijalizam u Sartrovim dramama). Čitav život posvetio je teatru, a ljubav prema pozorišnoj umjetnosti razvio je još u najranijem djetinjstvu. Njegov saradnik i prijatelj Miroslav Belović prenio mu je neophodna znanja iz dramaturgije i pozorišne režije. Ćirilov je 1956. godine angažovan u Jugoslovenskom dramskom pozorištu, gdje je najprije bio asistent režije i mlađi dramaturg, potom dramaturg, a od 1963. do 1967. godine umjetnički direktor. Godine 1967, na poziv tadašnje upravnice Mire Trailović, prelazi u Atelje 212 kao dramaturg, a 1985. biva postavljen za upravnika JDP-a. Na tom položaju ostao je sve do penzionisanja 1999. godine, što predstavlja dosad najduži upravnički mandat u ovom uglednom beogradskom pozorištu. Od 2001. do 2007. godine bio je predsjednik Nacionalne komisije Savezne Republike Jugoslavije (a potom Državne zajednice Srbija i Crna Gora i Republike Srbije) pri Unesku, a zatim predsjednik Komiteta za kulturu iste Komisije.
Zajedno sa Mirom Trailović osnovao je 1967. godine BITEF (Beogradski internacionalni teatarski festival), jedan od najuglednijih evropskih pozorišnih festivala, i bio njegov umjetnički direktor i selektor do kraja svog života. Poslednjih godina u selekciji BITEF-a pomagala mu je Anja Suša.
Tokom više decenija pisao je kolumne — u NIN-u Reč nedelje (svake nedelje od 1985. godine pa sve do kraja svog života), a poslednjih godina i dvije kolumne nedjeljno u Blicu (Pozorištarije i Sa rukama u džepovima). Godinama je pisao i teatarske dnevnike u prestižnom pozorišnom časopisu Ludus.
Cijelog života rado je crtao karikature svojih savremenika iz javnog života i priredio samostalnu izložbu pod nazivom „Jovan Ćirilov: Moji savremenici u karikaturama“, u produkciji Muzeja pozorišne umetnosti Srbije, a u okviru pratećeg programa 43. BITEF-a 2009. godine.
Jovan Ćirilov se, kao delegat na Trinaestom kongresu Saveza komunista Jugoslavije 1986. godine, u svom govoru založio za dekriminalizaciju homoseksualnosti u SFRJ, što je bila prva takva inicijativa u bivšoj Jugoslaviji. Takođe, zajedno sa Borkom Pavićević pružio je značajnu podršku osnivanju prvog romskog nacionalnog teatra u Srbiji, teatra Suno e Romengo u Novim Karlovcima, 2000. godine.
Govorio je njemački, engleski, francuski, španski, italijanski i ruski, a poznavao je i osnovne principe kineskog jezika.
Preminuo je 16. novembra 2014. godine u Beogradu, u 84. godini. Komemoracija povodom smrti Jovana Ćirilova održana je 19. novembra 2014. godine u Skupštini grada Beograda i 20. novembra 2014. godine u Jugoslovenskom dramskom pozorištu, na sceni „Ljuba Tadić“. Sahranjen je 20. novembra 2014. godine u Aleji zaslužnih građana na Novom groblju u Beogradu.
U Istorijskom arhivu Beograda od 2004. godine postoji njegov lični fond koji sadrži osam hiljada knjiga i 450 kutija arhivske građe.
Priredio: Dragan Leković
