Drugi svetski rat je trajao od 1939. do 1945. godine. U njemu je učestvovala većina tadašnjih država svijeta, uključujući i sve velike sile, koje su osnovale dva suprotstavljena vojna saveza: sile Osovine, na čelu sa Njemačkom i Saveznici, na čelu sa SSSR, Ujedinjenim Kraljevstvom i SAD. Po broju država, odnosno ljudi koji su u njemu učestvovali, te broju ljudskih žrtava i stepenu materijalnog razaranja, Drugi svjetski rat predstavlja najveći oružani sukob u istoriji čovječanstva, sa više od 100 miliona ljudi koji su služili u vojsci 30 različitih država. U vidu totalnog rata, vodeće zemlje učesnice su stavile sve svoje ekonomske, industrijske i naučne mogućnosti u službu ratnih napora, brišući razlike između vojnih i civilnih izvora. Rat su obilježile masovne smrti civila (najviše u Sovjetskom Savezu i Kini), uključujući i holokaust i jedini primer upotrebe nuklearnog oružja u ratu. To je za posljedicu imalo smrt od 50 do 75 miliona osoba. Taj broj stavlja Drugi svjetski rat u najsmrtonosniji rat u ljudskoj istoriji.
Japanska imperija je dominirala istočnom Azijom i već je bila u ratu sa Kinom od 1937, ali se obično smatra da je Drugi svjetski rat počeo 1. septembra 1939. njemačkom invazijom na Poljsku i potonjom britanskom i francuskom objavom rata Njemačkoj. Od kraja 1939. do početka 1941. nizom pohoda i sporazuma, Njemačka je sklopila savez sa Italijom, pokorivši ili potčinivši veliki dio kontinentalne Evrope. Nakon sporazuma Ribentrop-Molotov, Njemačka i Sovjetski Savez su podijelile i pripojile sebi teritorije svojih evropskih susjeda, uključujući i Poljsku. Ujedinjeno Kraljevstvo i druge članice Komonvelta su bile jedine savezničke zemlje koje su nastavile da se bore protiv sila Osovine, na bojištima sjeverne Afrike i Atlantskog okeana. U junu 1941. evropske članice sila Osovine su pokrenule invaziju na Sovjetski Savez i tako otvorile najveće kopneno bojište u istoriji, koje je vezalo najveći dio osovinskih snaga do kraja rata. U decembru 1941. Japan se pridružio osovinama, napavši SAD i evropske posjede u Tihom okeanu, brzo pokorivši zapadni dio Pacifika.
Napredovanja sila Osovine je zaustavljeno 1942. pošto je Japan izgubio niz pomorskih bitaka, a evropske članice sila Osovine su poražene u sjevernoj Africi i, presudno, kod Staljingrada. U 1943. nakon niza njemačkih poraza, savezničke invazije Italije i američkih pobjeda na Pacifiku, sile Osovine su izgubile inicijativu i preduzele strategijska povlačenja na svim frontovima. U 1944. zapadni saveznici su izvršili invaziju na Francusku, dok je SSSR povratio sve svoje teritorije i napao Njemačku i njene saveznice. Tokom 1944. i 1945. SAD su porazile japansku mornaricu i zauzele ključna ostrva u zapadnom Pacifiku.
Rat u Evropi se završio sovjetskim osvajanjem Berlina i bezuslovnom njemačkom predajom 8. maja 1945. Nakon savezničke Potsdamske deklaracije 26. jula 1945. SAD su bacile atomske bombe na japanske gradove Hirošimu i Nagasaki. Suočen sa neizbježnom invazijom japanskog arhipelaga i sovjetskom invazijom Mandžurije, Japan se predao 15. avgusta 1945. okončavši rat u Aziji i dovevši do totalne pobjede Saveznika nad Osovinom.
Drugi svjetski rat je izmijenio političke saveze i društvene strukture u svijetu. Ujedinjene nacije su osnovane da ojačaju međunarodnu saradnju i spriječe buduće ratove (koje nisu spriječili). Velike sile-pobjednice u ratu: SAD, SSSR, Kina, Ujedinjeno Kraljevstvo i Francuska, su postale stalne članice Saveta bezbjednosti. SSSR i SAD su postale rivalske supersile i postavile scenu za Hladni rat, koji je trajao narednih 46 godina. U međuvremenu, uticaj velikih evropskih sila je počeo da opada i počele su dekolonijalizacije Azije i Afrike. Većina države čije su privrede bile oštećene su se posvetile ekonomskom oporavku. Politička integracija, posebno u Evropi, se pojavila u pokušaju da se stabilizuju posleratni odnosi i efikasnije bori u Hladnom ratu.
Priredio: Dragan Leković
