U izdanju Udruženja književnika Crne Gore, iz štampe je izašla nova knjiga mr Marijane Zečević, roman NA BRODU BIJELE RADE. Marijana Zečević, pisac, književna kritičarka i teoretičarka umjetnosti, bavi se naukom o književnosti, analitičkim novinarstvom i istorijom umjetnosti. Nakon nekoliko studija iz domena tih oblasti, nedavno je objavila i roman.
Arhetipovi u romanu NA BRODU BIJELE RADE
Uzimajući u obzir sveukupni opseg romana, veoma značajan je i sami Pogovor knjige, koji između ostalog ukazuje i na semiotički aspekt romana.
Kako je objašnjeno u Pogovoru: „Radnja romana obuhvata vremenski period od kraja 19. do prve dvije decenije 21. vijeka. U tom vremenskom intervalu konstituisano je nekoliko državnih uređenja, te fabula podrazumijeva vremenski opseg jednog vijeka, koji sadrži kontinuitet kroz koji je zemlja prošla mijenjajući formacije i uređenja.
Ovo je roman o ljubavi i smrti, kocki i poroku, entuzijazmu i volji, upornosti i borbi, ovozemaljskom i zagrobnom, tradicionalnom i modernom, industrijalizaciji i agrarnom, ljudskoj dobroti i stradanju.
Roman je baziran i na jednoj arhetipskoj osnovi, što je Jung objasnio kao arhetypes, izraz koji je opisao da se nalazi kod FILAJUDEJE, u vezi sa slikom Boga u čovjeku (Jung). Otuda arhetipovi u romanu Na Brodu Bijele Rade imaju ulogu kolektivno nesvjesnih sadržaja, kao iskonski tipovi od kojih neki vuku korijene iz perioda prije nove ere. Pojam Velike Majke sadržan kroz arhetipove u romanu, očitava se u primordijalnoj slici majke, koja je kako je Jung rekao »praegzistentna i nadređena svim pojavama u kojima se manifestije ››materinstvo ‹‹ u najširem smislu te reči«.
Shodno tome, roman Na Brodu Bijele Rade može se reći da je zasnovan na arhetypes, kao opštoj slici koja ima svoje korijene, kao esencija kojoj autorka kao suštini seže. Posrijedi tih podsvjesnih sadržaja, u romanu, dat je, dominantno, princip majke, kao postulat svih stvari ̶ Velika Majka, kao princip zemlje, države i čovjeka, koji su u sva tri elementa prisutni u romanu kao sprega.
Mitološki aspekt uzima mnoštvo varijacija arhetypes majka. Jung, između ostalog kaže da »mnoge stvari koje izazivaju prednost ili osećanja strahopoštovanja, na primer crkva, univerzitet, grad ili država, nebesa, zemlja, šume, more, ili bilo koja mirna voda, čak i materija, podzemni svet i mesec mogu biti simboli majke. Arhetip je često povezan sa stvarima i mestima koja predstavljaju plodnost i plodotvornost; rog izobilja, obrađeno polje, njivu, vrt. Može se vezati za stenu, pećinu, drvo, izvor, duboki bunar, za različite posude kao što je krstionica, ili za cevasto cveće kao što je ruža ili lotos«.
Polazeći od ove arhetypes palete, gotovo da imanentan spektar arhetipova majke prepoznajemo i u romanu Na Brodu Bijele Rade. Arhetip majke se u tom smislu pojavljuje u sledećim motivima: otadžbina, crkva, zemlja, šume, zavičaj, ognjište, sofra, hljeb, mlijeko, cicvara, posuđe, vangla, butalica, šnekokle, vreteno, bronzin, kotlići, njiva, vrt, drvo, točak, vodenica, ponjave, Singer mašina, dekice, vuna, obrađeno polje, šifon, uštirkana posteljina, mjesec, marama, kecelja, suknja, roda, veo, anđeo, kolijevka itd.
Stoga, roman na Na Brodu Bijele Rade postavlja, između ostalog, princip nesvesnog, kroz arhetipske sadržaje koji se pojavljuju kroz mnoštvo motiva. Tako je arhetip točak (koji se javlja na prmjeru vodjenice i vretena, čak u dva primjera) zapravo jedna životna dijalektika koja otvara pitanje o sreći, kao Fortunin točak zameće kružok u kom se sve mijenja, u kom je sreća nestalna, a čovjek izložen bolu. Otuda je život, s druge strane, i Iksionov točak, koji je simbol čovjekove patnje, kao ispaštanje.
Šopenhauer se pita »da li je zaista vrlina sama po sebi dovoljna za srećan život; ili je za to potrebno i nešto spoljnje; da li je vrli mudrac srećan i kad je na mukama i na točku, ili u Falarisuvom biku.« Upravo, roman na primjerima dva glavna lika (Rada i Vojo) otvara i ovu polemiku.
