Premijera Devete simfonije Ludwiga van Beethovena 7. maja 1824. doživjela je velik uspjeh. Nastup je “više puta prekidan oduševljenim klicanjem publike”, napisao je jedan kritičar nakon koncerta u Beču.
Na premijeri Devete bio je i njen gluvi kompozitor, a publika nije mogla znati da sluša ono što će u konačnom postati himna Evrope. Vjekovima kasnije muzičko djelo burne političke istorije smatra se remek-djelom zapadne klasične muzike.
Ispred svoga vremena
Bila je to prva simfonija u istoriji muzike u koju je bio uključen hor, a neki su se kritičari iz onoga vremena pitali je li posljednji stav simfonije, uz stihove pjesme Friedricha Schillera “Oda radosti”, ipak previše nekonvencionalan. “Beethoven je bio avangarda”, rekao je ugledni austrijski dirigent Martin Haselböck za Dpa.
“Bio je hipermoderan”, kazao je o kompozitor koji je rođen 1770. u Bonu, a umro u Beču 1827. godine.
Bečko pozorište u kojem je 9. simfonija prvi put izvedena danas više ne postoji. Stoga će 7. maja četiri njena stava interpretirati četiri različita ansambla: Gewandhausorchester u Lajpcigu, Orchestre de Paris u francuskom glavnom gradu, orkestar Teatra alla Scala u Milanu i Bečki simfonijski orkestar.
Pjesma za opijanje
Za Devetu simfoniju Beethoven se oslanjao na pjesmu koja je u to vrijeme bila vrlo poznata i koju su drugi komponovali prije njega. Schiller je napisao “Odu radosti” 1785., a pjesma je bila hit i prije nego ju je Beethoven prihvatio, objašnjava istoričarka muzike Beate Kraus.
Kao himna radosti i prijateljstva bila je popularna među studentima. “Bila je to pjesma za opijanje”, kaže Kraus. Schillerovi stihovi postali su srž Beethovenove Devete simfonije.
Hitleru za rođendan
Beethovenova muzika bila je instrumentalizovana tokom nacističke vladavine, a Deveta simfonija je čak bila izvođena za Hitlerov rođendan. U komunističkoj Istočnoj Njemačkoj kompozitorovo se djelo tumačilo kao muzika mira i prijateljstva među narodima.
“Samo u miru možemo njegovati našu nacionalnu baštinu”, pisalo je na plakatu za izvođenje Devete simfonije 1952. godine. “Oda radosti” pratila je i njemačku podjelu i ponovno ujedinjenje. Pedesetih i šezdesetih godina 20. vijeka bila je himna ujedinjene njemačke reprezentacije na Olimpijskim igrama.
Nakon pada Berlinskog zida slavni dirigent Leonard Bernstein izveo je simfoniju u Istočnom i Zapadnom Berlinu u decembru 1989. godine. Većina Beethovenovih rukom pisanih partitura za Devetu simfoniju čuva se danas u državnoj biblioteci u Berlinu. Za vrijeme Drugog svjetskog rata i tokom podjele Njemačke, međutim, čuvale su se na različitim mjestima.
Zbog politike je neki ne vole
Početkom 1970-ih austrijski dirigent Herbert Karajan razgradio je složeni četvrti stav s njegovim disonancama, dramatičnim obratima i isprepletenim vokalima u himnu Vijeća Europe prikladnu za široke mase. Kasnije je postala himna Evropske unije. Zbog toga Beethovenovo remek-djelo nije voljeno u određenim političkim krugovima.
Na primjer, zastupnici Evropskog parlamenta iz britanske stranke Brexit okrenuli su leđa dok se u Evropskom parlamentu svirala himna EU. Pojedini članovi desničarske političke grupe Identitet i demokratija ostali su prije koji dan sjedjeti kad se Deveta svirala na svečanosti u povodu dvadesete godišnjice širenja EU-a 2004.
Ali moguće je i jednostavno uživati u Beethovenovom remek-djelu bez imalo politike. U Japanu su izvođenja Devete simfonije s amaterskim horovima novogodišnja tradicija. Najveći od ovih koncerata održava se u Osaki s ukupno 10.000 pjevača, pod dirigovanjem Yutake Sadoa.
Sado, koji je i šef dirigent Tonkünstler orkestra u Austriji, rekao je da su među sudionicima oboljeli od raka ili osobe koje se brinu o starijima i nemoćnima te žele crpiti snagu iz muzike. Beethovenova muzika pokazuje da do radosti nije tako lako doći, kaže Sado. “Moramo prihvatiti jedni kako bismo to ostvarili”.
Izvor: Index.hr
