Ko je Veliki brat novinarima u RTV Podgorica( Gradskoj televiziji)? Ko ima tu privilegiju i priliku da nadgleda novinare dok rade? Ko je Veliki brat svima nama u Crnoj Gori i zašto neko ima potrebu da ulazi u naše male živote, čija je privatnost, inače, ugražena društvenim mrežama, mobilnim telefonima…?
Ideal je da negdje skriješ svoj mali život od očiju javnosti, ako je to više uopšte moguće. Koji razlozi nekoga tjeraju da ulazi u nečiji lični život, da kontrolište šta i kako se ponaša na poslu, u privatnom životu. Novinari na televiziji i radiju su izloženi stresu, jer se svakodnevno obraćaju javnosti, na udaru su kritike, a onda kada se ugase kamere, i povuku se u svoju kancelariju, još postoji mogućnost da ih neko nadgleda kako se ponašaju, šta rade, češu li nos, kako skidaju šminku, kome telefoniraju…Ko pravi rijaliti od naših života! Ovdje nije riječ o komšijskoj radoznalosti, svako ima komšinicu čije oči bacaju kao najbolji periskopi, ovo je mnogo ozbiljnija igra kontrole iI prisluškivanja ljudi, od te naklonosti radoznalih žena iz vašeg susjedstva…Ovdje neko ima potrebu da upravlja našim životima…Orvelovska priča u Gradskoj TV zbog svega toga nije ljetnja medijska sapunica već ozbiljan problem čitavog društva.
Agencija za zaštitu ličnih podataka AZLP je utvrdila je da se video i audio snimanjem i nadziranjem zaposlenih na radnom mjestu u RTV Podgorica vrši nezakonita obrada podataka, čime se zaposleni lišava bilo kakve privatnosti i ugrožava njegovo lično dostojanstvo.
Nadzor je obavljen nakon što je izvršni direktor RTV Podgorica Vladimir Otašević prijavio tužilaštvu i toj agenciji da kamere osim video, imaju mogućnost audio snimanja. Otašević je u decembru prošle godine izabran za v. d. direktora RTV Podgorica, a od februara ove godine je u punom mandatu.
Da kamere snimaju i ton utvrđeno je tokom disciplinskog postupka, kada je jedan od zaposlenih tražio izuzimanje video snimka spornog događaja. Nakon što ga je tehnička služba na fleš memoriji dostavila direktoru Otaševiću, utvrđeno je da osim video, postoji i audio zapis. On je slučaj prijavio i Višem državnom tužilaštvu, koje ga je proslijedilo Osnovnom, gdje je formiran predmet. Otašević je pozvan iz ODT-a i biće saslušan povodom ovoga narednih dana.
Inspektor AZLP je utvrdio da su kamere fiksne sa mogućnošću zumiranja, kao i da se video zapisi čuvaju do 24 dana, a nakon tog perioda se po automatizmu brišu. Kamere prave audio zapis koji bilježi zvuk u realnom vremenu, navedeno je u nalazu inspektora AZLP.
Ugovor o nabavci nadzornog sistema sa firmom „Sysco“ potpisao je tadašnji gradonačelnik Ivan Vuković, nakon javnog poziva za nabavku opreme, a vrijednost nadzornog sistema je oko 23.000 eura.
Gradska TV je osnovana u oktobru 2020, a počela je sa radom u septembru naredne godine.
Nadzorne kamere koje pokrivaju prostorije u RTV Podgorica (Gradska TV) su nezakonito obrađivale lične podatke, ugrožavale zaposlene i slobodu novinarske profesije i slobodu izražavanja. Time je, prema nalazu inspektora Agencije za zaštitu ličnih podataka i slobodan pristup informacijama (AZLP), prekršen niz članova Zakona o zaštiti podataka o ličnosti, ali i Zakona o radu.
Slučaj “jaguar”
Slučaj kamera u Gradskoj TV je prilika da podsjetimo da se još uvijek ne zna kod koga se u Crnoj Gori nalazi prislušni uređaj “jaguar”.
Uređaj “jaguar” svojevremeno je bio u posjedu bivše vojske državne zajednice Srbije i Crne Gore. Ono što se jedino zna je to da je taj sistem koristio peti vojno obavještajni centar sa sjedištem u Podgorici.
Od kada je postavljeno pitanje njegovog nestanka, iz tadašnjih vladajućih krugova jedino se pokušavala relativizovati njegova vrijednost i upotrebljivost zbog navodne zastarjelosti.
Dobro obaviješteni stručnjaci iz oblasti bezbijednosti tvrde da koliko god da se pojavilo novih generacija prislušnih uređaja “jaguar” je još prisutan na svjetskom tržištu naoružanja.
Interesantna je činjenica da je njegovu fotografiju nemoguće pronaći na zvaničnom sajtu britanske vojske.
Jaguar“ je u Crnu Goru stigao iz Hrvatske početkom ratnih dešavanja devedesetih godina i raspada nekadašnje Jugoslovenske narodne armije (JNA). Sa povlačenjem jugoslovenske vojske ovaj prislušni sistem donijet je u Podgoricu i smješten u komandi korpusa, u kasarnu u Maslinama.
Vojska SCG od tada ga je koristila za praćanje svega što im je bilo interesantno na ovim prostorima.
Sistem za prisluškivanje “jaguar” na ovom mjestu je bio sve do referenduma o crnogorskoj nezavisnosti, a navodno je neposredno poslije toga nestao.
Vojska Crne Gore negirala je da ga je našla kada je naslijedila kasarnu. General u penziji Blagoje Grahovac izjavio ranije da je “jaguar” borbeno sredstvo i da treba postaviti pitanje kome je predat i “jaguar”, ali i spisak saradnika službe.
On je bio ubijeđen da je “jaguar” ne samo da je postojao, već da nikada nije izašao iz Crne Gore.
“U određenim krugovima DPS je oduvijek radio po modelu Miloševićevog paralelnog sistema. Ta vlast koja je trebalo da čuva državu je pravila paraleni sistem, paralelnu državu”, tvrdio je general Grahovac.
Prislušni sitem „jaguar“ može da prati pet hiljada telefonskih razgovora u minutu sa daljine i do sto kilometara. Sa njim se može slušati sva žična i bežična telefonska komunukacija, radijske veze i sistemi. Prednost ovog sistema, u odnosu na novije, u tome je što je veličine putne torbe i što može da se izmješta vrlo lako, pa je zgodan za teren, a radi na baterije.
Sistem „jaguar“ je u stanju da dekodira telefone. Kada naiđe na kodiranu prepreku, ovaj sistem se za nju zakači i ne prestaje da radi sa prestankom telefonskog razgovara.
Taj sistem za prisluškivanje može, takođe, da sluša radio sisteme i radio stanice. Ima softver koji prati telefone i umrežava ih.
Njegova najveća prednost je što može da se montira bilo gdje, za razliku od sistema telekomunikacija koji su statični.
Podsjetimo, Crnu Goru je poslije smjene državne vlasti najprije potresao slučaj pronalaska prislušnih uređaja u kancelarijama Specijalnog državnog tužioca, za koje je osumnjičen bivši šef Agencije za nacionalnu bezbjednost Dejan Peruničić priznao da su postavljeni u njegovo vrijeme.
Afere prisluškivanja u Crnoj Gori počele su aferom „listing“ iz koje je javnost saznala da su na telefonskoj vezi bili optuženi narko bos Darko Šarić i tadašnji ministar finansija Igor Lukšić i ministar vanjskih poslova Milan Roćen. Njih dvojica su kasnije negirali da imaju bilo kakve veze sa Šarićem, kao i autentičnost podataka iz listinga.
Nastavljeno je sa objavljivanjem listinga razgovora kontroverznog kosovskog biznismena Nasera Keljmendija prije više od deset godina sa visokopozicioniranim političarima i službencima crnogorske ANB.
Prva žrtva tih afera bio je tadašnji šef ANB Vladan Joković, a potom je njegov nasljednik Boro Vučinić smijenio šeficu Uprave za međunarodnu saradnju i specijalnog savjetnika za evropske integracije Lidiju Mijović.
Zatim su na vidjelo izbile afere prisluškivanja novinara “Dana”, a početkom 2021. godine otkriveno je da je ANB nezakonito prisluškivala nezavisne inteletualce i novinare drugih medija, zbog čega su još tada podnijete krivične prijave protiv smijenjenog direktora ANB Dejana Peruničića i njegovih saradnika. O tome se sada vodi sudski postupak.
Policija je prije nekoliko godina provjeravala čiji je video nadzor na ulicama Kotora, sumnjajući da dvije suprotstavljene kriminalne grupe preko kamera postavljenih na ulicama, kontrolišu suparnike.
Ispada da je Ilija Čvorović u pravu, samo što naš naperijatelj često nije neki stranac, već je tu među nama, susrijećemo ga svaki dan, a on nas promatra. Postavlja se logično pitanje ko je na vrhu te hijerarhije u Crnoj Gori, kome idu svi snimci, informacije i može li tužilaštvo dati odgovor na to?
Piše: Boban Novović
