Crna Gora bi trebalo da razmotri mogućnost ponovnog pokretanja Programa ekonomskog državljanstva, moguće uz odgovarajuće korekcije. Prethodnim programom, koji je lansiran 2019, bilo je predviđeno 2.000 aplikacija kojima može biti odobreno državljanstvo, broj aplikacija koje su ispunile uslove bio je bio manji od 1.000, što znači da postoji prostor da se ponovljenim programom obuhvati novih više od 1.000 aplikacija, kazao je za Bankar Bojan Bugarin, ekspert za imigraciono pravo i oblast državljanstva, bivši koordinator procesa vizne i postvizne liberalizacije Crne Gore sa EU.
Bugarin, koji je bio koordinator poglavlja 24 za oblast migracija u okviru pregovora sa EU uvjeren je da bi Crna Gora imala i te kakve koristi od ponovnog pokretanja, i da može biti zadovoljna uspjehom Programa, sa procijenjenim ukupnim doprinosom od više od 500 miliona eura crnogorskoj ekonomiji.
„Da je Vlada Crne Gore odlučila da produži Program do postizanja prvobitno planiranog limita od 2.000 odobrenih aplikacija, potencijalni prihod koji se mogao ostvariti od Programa do njegovog zatvaranja iznosio bi više odmilijardu eura“, kazao je Bugarin.
On podsjeća da su Portugalija, Irska, Grčka, Mađarska, zajedno sa Maltom, bile među zemljama koje su pokrenule takve programe “zlatnih viza” za bogate, omogućavajući im pristup dragocjenoj slobodi kretanja unutar EU. Industrija investicionih migracija donijela je značajan profit Evropi, pri čemu su zemlje učesnice zaradile više od 21 milijardu EUR između 2011. i 2019.
- Kako komentarišete nedavnu odluku najvišeg suda EU koja omogućava Malti da nastavi sa dodjelom državljanstava bogatim investitorima? Kakve implikacije ova odluka može imati na Crnu Goru?
Kao što je poznato, Malta je kroz svoj program investicionog državljanstva omogućila pojedincima da dobiju državljanstvo kako bi mogli živjeti i raditi u toj državi, uz minimalnu donaciju od 600.000 EUR. Potrebne investicije uključuju i kupovinu kuće, a podstiču se i dobrovoljne donacije. Kao članica EU, malteški pasoši omogućavaju vlasnicima slobodu života i rada bilo gdje unutar EU. Međutim, ovi programi izazvali su negodovanje Evropske komisije, koja je tvrdila da šeme prodaje državljanstva za novac izlažu Evropsku uniju rizicima od pranja novca i ugrožavaju bezbjednost.
Zato je Evropska komisija i otvorila pitanje investicione šeme Malte za dodjelu državljanstva te države smatrajući da na taj način Malta izlazi iz okvira zakonodavstva EU, prije svega osnivačkih ugovora EU. GospodinAnthony Collins, generalni pravobranilac Suda pravde Evropske unije je autor „Mišljenja” da Evropska komisija ne uspijeva da dokaže slučaj protiv Malte. Generalni pravobranilac Suda pravde Evropske unije (CJEU), mišljenja je da Evropska komisija nije uspjela da dokaže da zakonodavstvo EU u vezi sa državljanstvom zahtijeva postojanje bilo kakve “istinske” ili “prethodne istinske” veze između države članice i pojedinca, osim onoga što je potrebno prema domaćem zakonu države da bi se zakonito dodijelilo državljanstvo. U Mišljenju, Collins je istakao da je nakon amandmana na Zakon o malteškom državljanstvu u julu 2020. godine, Malta usvojila supsidijarno zakonodavstvo, koje je uključivalo” malteško državljanstvo naturalizacijom za izuzetne usluge direktnim investicijama. Istakao je da prema investicionoj šemi iz 2020. godine, strani investitori mogu da podnesu zahtjev za naturalizaciju nakon ispunjavanja niza uslova, koji su prvenstveno finansijske prirode.
Generalni pravobranilac je istakao da tokom ovog postupka, Komisija mora dokazati da država članica nije ispunila obavezu koja joj je postavljena u zakonodavstvu EU i da se ne može osloniti na bilo kakvu pretpostavku da bi to učinila. Prema Kolinsu, a što predstavlja suštinu, “Deklaracija o državljanstvu države članice”, priložena završnom aktu Ugovora o Evropskoj uniji odražava stav država članica da se njihove koncepcije državljanstva dotiču same suštine njihovog suvereniteta i nacionalnog identiteta, te da Deklaracija dodaje da su države članice odlučile da je na svakoj od njih da odredi ko ima pravo da bude jedan od njihovih državljana, a samim tim i građanin EU.
Priznajući ovo, Collins je rekao da, iako država članica može zahtijevati dokaz o stvarnoj vezi prema vlastitim zakonima o državljanstvu, zakonodavstvo EU ne definiše niti zahtijeva postojanje takve veze za pojedinca da stekne ili zadrži državljanstvo. Iako zakonodavstvo EU može ograničiti ostvarivanje suverenog prerogativa države članice, u principu, da odobri ili povuče državljanstvo, “to ograničenje se primjenjuje samo kada ta država članica djeluje na način koji je u suprotnosti sa zakonodavstvom EU”. Uzajamno priznavanje i poštovanje suvereniteta svake države za dužnost prema zakonodavstvu EU da prizna državljanstvo koje je dodijelila druga država članica. Rekao je da to nije sredstvo za podrivanje isključivih nadležnosti koje države članice uživaju u ovom domenu.
Mišljenje Generalnog pravobranioca nije obavezujuće za Sud pravde, a uloga generalnih pravobranilaca je da predlože Sudu pravno rješenje za slučajeve za koje su odgovorni u potpunoj nezavisnosti. Dakle, mišljenja generalnog pravobranioca su savjetodavna i služe kao preporuke Sudu.
Vlada Malte je pozdravila ovakvo pozitivno mišljenje Generalnog pravobranioca, koje preporučuje da Sud pravde Evropske unije odbaci akciju Evropske komisije. Vlada je ohrabrena priznanjem Generalnog pravobranioca nekoliko ključnih argumenata koje je Malta iznijela pred Sudom pravde. Ovo je u skladu sa naporima da se osigura da politika državljanstva ostane u nacionalnoj sferi nadležnosti a ne nadnacionalnoj sferi oličenoj u EU. Dok čekaju konačnu presudu Suda, nadležni organi Malte nastavljaju da rade u najboljem interesu svoje zemlje.
Dakle, zaključak Mišljenja je da pravo Evropske unije ne sprečava Maltu da bogatim stranim investitorima dodjeljuje svoje državljanstvo. Ovakvo mišljenje, ukoliko bude potvrđeno i presudom Suda pravde, može postati okidač za takozvane programe zlatnih pasoša širom EU i ostalih evropskih država.
Kakve implikacije ovo može imati na Crnu Goru? Ukoliko odluka Suda pravde EU bude na fonu Mišljenja Generalnog pravobranioca, mogu slobodno reći da bi Evropska komisija bila značajno uskraćena za objektivnu argumentacije protiv Crne Gore u slučaju da Crna Gora odluči da pokrene novi Program. Evropska komisija mnogo drži do vladavine prava, a nema jačeg argumenta da neka država poštuje tu vladavinu prava ukoliko postupa u skladu sa relevantnom odlukom Suda pravde Evropke unije, koji ne vidi ništa loše i ništa suprotno vladavini prava ukoliko neka država suvereno odlučuje kako će urediti pitanje dodjeljivanja svog državljanstva. Opet ponavljam, ne treba zaboraviti činjenicu da je Crna Gora, prije početka implementacije prethodnog Programa, dobila zeleno svijetlo od Evropske komisije i lidera država članica (posebno od strane tadašnje kancelarke Merkel) za realizaciju 2.000 aplikacija za sticanje crnogorskog državljanstva, a da je u okviru Programa realizovano manje od 1.000 aplikacija. Dakle, postoji prostor za novih više od 1.000 aplikacija, samo je potrebno to na dovoljno transparentan i stručan način prezentovati Evropskoj komisiji kao crnogorsku razvojnu šansu i pružiti čvrste garancije da će interesi EU i država članica biti zaštićeni i da će Vlada Crne Gore u potpunosti sarađivati s Evropskom komisijom na kreiranju i implementaciji potencijalnog novog programa.
Izvor: Bankar .me
