Džon Ernst Stajnbek Mlađi (engl. John Ernst Steinbeck Jr.; Salinas, 27. februar 1902 — Njujork, 20. decembar 1968), američki književnik i nobelovac. Književni uspjeh postigao je romanom Kvart Tortilja iz 1935. godine, a njegova najčuvenija djela su O miševima i ljudima, Plodovi gnjeva, Istočno od raja i Zima našeg nezadovoljstva, za koju je 1962. godine dobio Nobelovu nagradu za književnost.
Biografija
Džon Stajnbek je rođen 27. februara 1902. godine u kalifornijskom gradu Salinasu, SAD. Njegov otac, istoimeni Džon Ernst Stajnbek, obavljao je više poslova tokom života, a majka, Olivija Hamilton bila je učiteljica po profesiji.
Džon Stajnbek je odrastao je u maloj i plodnoj dolini nedaleko od pacifičke obale. Kao dječak i mladić radio je preko ljeta na farmama sa sezonskim radnicima. Posle završetka srednje škole u Salinasu, neredovno je pohađao englesku književnost na Univerzitetu Stanford od 1919. do 1925. godine.
U narednom periodu je pokušavao da se probije kao pisac. Zarađivao je za život kao radnik i novinar u Njujorku, a potom kao turistički vodič, čuvar imanja i u ribolovištu na jezeru Taho, sve vrijeme pišući svoj prvi roman Zlatni pehar (engl. Cup of Gold, 1929). U Tahou je upoznao svoju prvu suprugu, Karol Hening. Brak je sklopljen 1930. godine u Los Anđelesu, gdje je par živio oko pola godine. Supružnici su se potpm nastanili u Pacifik Grouvu, u kući Džonovog oca, nedaleko od Montereja. Džon se posvetio pisanju i uskoro je objavio dva romana: Rajske pašnjake (Pastures of Heaven, 1932) i Nepoznatom Bogu (To a God Unknown, 1933).
Prekretnica za Džona Stajnbeka bila je objavljivanje zbirke priča Kvart Tortilja (Tortilla Flat, 1935) o monterejskim paisanosima. Dobila je pozitivne kritike i donela Stajnbeku popularnost i finansijsku stabilnost. Uslijedilo je objavljivanje Neizvjesne bitke (In Dubious Battle, 1936), O miševima i ljudima (Of Mice and Men, 1937) i po, mišljenju mnogih, njegovog najboljeg djela Plodovi gnjeva (The Grapes of Wrath, 1939). Plodovi gnjeva donijeli su mu 1940. godine Pulicerovu nagradu za književnost.
Džon Stajnbek je pisao na osnovu iskustva, opsežnih istraživanja i posmatranja ljudskih stanja.
Tokom Drugog svjetskog rata bio je ratni dopisnik za jedne njujorške novine, prikupljajući građu i za svoja djela. Za taj period vezane su: Bombe su bačene (Bombs Away, 1942), kontroverzna novela-drama Mjesec je zašao (The Moon is Down, 1942), Ruski dnevnik (A Russian Journal, 1948), i kolekcija depeša iz rata, Jednom je bio rat (Once There Was a War) 1958).
Pisac se nakon rata vraćao i socijalnoj kritici, i to u djelima: Gužva u fabrici (Cannery Row, 1945), Zalutali autobus (The Wayward Bus, 1947) i Biser (The Pearl, 1947), koja su prožeta opuštenijim i sentimentalnijim tonom u odnosu na svoja ranija djela.
Nastavio je da piše intenzivno i da se bavi raznim temama. Djelima Vatrena svetlost (Burning Bright, 1950), Istočno od raja (1952) i Zima našeg nezadovoljstva (The Winter of Our Discontent, 1961) nastojao je da potvrdi status vodećeg romanopisca. Vatrena svjetlost je dramski komad upakovan u roman, drama o moralu koja se okreće oko supružnika Džoa i Mordin Saul. Istočno od raja je monumentalna saga o dolini Salinas, hronika piščeve porodice i alegorijski roman o identitetu, tuzi i čovječnosti koji je namijenio svojim sinovima. Roman Zima našeg nezadovoljstva je priča o samospoznaji i žudnji koja istovremeno daje moralni potret Amerike šezdesetih godina 20. vijeka. Iako su kritičari bili mišljenja da se ova djela nisu mogla mjeriti sa njegovim ranijim postignućima, Džon Stajnbek je za roman Zima našeg nezadovoljstva dobio Nobelovu nagradu za književnost 1962. godine.
Književna djela Džona Stajnbeka dobila su niz filmskih ekranizacija. Sam Stajnbek je napisao nekoliko scenarija, za dokumentarni film Zaboravljeno selo (1941), u koautorstvu za igrani film Biser (1947), za Crvenog ponija (1949) i biografski film Viva Zapata (1949).
Pisac je poslednje decenije svog života proveo u Njujorku i Sag Harboru. Ženio se tri puta i imao je dvoje djece. Sa svojom prvom ženom, Karol Hening, razveo se 1942. godine. Od 1943. do 1948. bio je oženjen sa Gvindolin Konger i iz tog braka je dobio sinove Tomasa i Džona. Sa trećom ženom Elejn Anderson Skot bio je u braku od 1950. do svoje smrti 1968. godine. Napisao je preko dvadeset knjiga: romana, novela, zbirki priča.
Za Press priredio: Dragan Leković
