Prije nekoliko dana u luci u Antverpenu zaplijenjeno je 1,2 tone kokaina koji je brodom stigao upravo iz Afrike. Uhapšeno je 10 osoba, sedam državljana Holandije i tri Belgije, a među njima je i 14-godišnji dječak. Globalna situacija trgovine kokainom sve više se odvija kroz Afriku, koja postaje centralna tačka za skladištenje i redistribuciju robe od Južne Amerike ka Evropi i drugim tržištima. A, novi izvještaj Globalne inicijative protiv transnacionalnog organizovanog kriminala pokazuje da i na toj ruti veliku ulogu imaju kriminalne grupe sa Balkana, a pominje se i jedno poznato ime – Radoje Zvicer. Prema dokumentu, Zvicer se u skaj prepisakama hvali da ima “potpunu kontrolu” na aerodromu u Zambiji i da lako “izvlači” kontejnere kroz luku Durban u Južnoj Africi.
Kriminalne grupe sa Balkana poslednjih godina sve više koriste Zapadnu Afriku, kao ključnu tranzitnu tačku za šverc kokaina ka Evropi. Iako su do 2019. godine sporadično prisutne na tom području, situacija se, kako pokazuju istraživanja, tada naglo promijenila.
“Postoje tri ključna razloga zašto je Zapadna Afrika postala značajna“, objašnjava jedan od autora izvještaja Saša Đorđević za “Svet i mi”.
“Prvi je rast potražnje za kokainom u Evropi. Analize otpadnih voda u glavnim evropskim gradovima pokazuju da je između 2011. i 2024. prisustvo ostataka kokaina skočilo za čak 149% u komunalnim otpadnim vodama širom Evrope. Drugi razlog je geografska pozicija – region se nalazi između Latinske Amerike, gdje se koakin proizvodi, i Evrope, jednog od glavnih tržišta. Treći razlog su policijske operacije koje su od 2019. godine pojačano gađale direktne rute iz Latinske Amerike ka Evropi, što je krijumčare natjeralo da traže alternativne puteve,” kaže Đorđević.
Upravo tada na mapi organizovanog kriminala pojavljuje se Zapadna Afrika, ali i zemlje zapadnog Balkana. Kokain se najčešće transportuje iz Brazila, prije svega iz luke Santos, gdje balkanske grupe imaju dugogodišnje uporište i jake veze sa lokalnim kartelima, poput moćnog Primera Comando de Capital (PCC).
Iako je ruta preko Afrike aktivna već nekoliko godina, dugo je ostala van fokusa evropskih policija.
“Od 2019. do 2024. glavni prioritet bile su pošiljke koje iz Ekvadora i Kolumbije direktno stižu u evropske luke. Zapadna Afrika delovala je kao sporedna ruta, dok su kapaciteti policija bili usmereni na Latinsku Ameriku“, kaže Đorđević.
On dodaje da je spor razvoj međunarodnih mehanizama saradnje doprinio da se greške ponove, dok su karteli u međuvremenu već ukorijenili svoje operacije u Africi.
Na novoj ruti aktivne su dvije mreže, grupe koje govore albanskim jezikom i one sa prostora bivše Jugoslavije. A, prema istraživanjima, jedna od najvažnijih figura tj. Lider je i dalje odbjegli vođa kavačkog klana Radoje Zvicer, za kojim su raspisane međunarodne potjernice.
“Struktura ima tri nivoa – lidere, brokere ili posrednike i lokalnu radnu snagu. Lideri nabavljaju kokain od proizvođača u Latinskoj Americi i zajedno sa brokerima osmišljavaju rute. Brokeri su ključni, jer su fizički prisutni u zapadnoafričkim lukama, gdje organizuju skladištenje, ubacivanje u kontejnere i finansijske paravane. Na terenu sarađuju sa lokalnim grupama koje obavljaju svakodnevne poslove krijumčarenja“, pojašnjava sagovornik.
Uprkos ratu između škaljarskog i kavačkog klana koji traje više od decenije, obje grupe i dalje funkcionišu i šire poslove.
“Vidimo da škaljarski klan u Africi djeluje preko saveznika iz Bosne i Hercegovine i delimično Albanije. Oni i dalje opstaju jer su se organizovali kao preduzeća, jedni ulažu novac, drugi sprovode logistiku, treći obavljaju transport i prodaju. Ako neko strada, postoji veliki broj mladih koji ulaze u posao. Zbog ogromne potražnje i zarade, teško je očekivati da će odustati“, kaže naš sagovornik.
Iako je „balkanski kartel“ oslabljen hapšenjima i ubistvima, ključni lideri ostaju na slobodi, dok nova generacija regrutovanih članova nastavlja posao.
“Naša istraživanja pokazuju da su mnogi od njih veoma mladi, između 20 i 25 godina“, upozorava Saša Đorđević iz Globalne inicijative protiv transnacionalnog organizovanog kriminala.
Izvor: Insajder
