Crna Gora se nalazi pred ozbiljnim rizicima gubitka grantova Evropske unije, povoljnih kredita i potencijalnih odšteta izvođačima radova, jer izgradnja Postrojenja za prečišćavanje otpadnih voda u Botunu još uvijek nije počela.
Iako je projekat definisan, izvođači izabrani, a sredstva od oko 50 miliona eura obezbijeđena, radovi su blokirani zbog protivljenja mještana sela Botun, na granici između opština Podgorice i Zete.
Upozorenja o pravnim i finansijskim posljedicama stigla su još u februaru ove godine, kada je njemačka KfW banka, jedan od ključnih kreditora projekta, upozorila na mogućnost aktiviranja određenih klauzula u slučaju kašnjenja ili promjene lokacije.
Ovakva situacija prijeti da ugrozi i ekološku i finansijsku stabilnost Crne Gore, ali i njen evropski put. Naime, izgradnja ovog postrojenja je jedan od ključnih uslova za zatvaranje pregovaračkog Poglavlja 27 – zaštita životne sredine u procesu pristupanja Evropskoj uniji.
Iz Delegacije EU u Crnoj Gori upozoravaju da svaki dan kašnjenja znači više zagađenja rijeke Morače i Skadarskog jezera, u koje se i dalje direktno ispušta neprečišćena otpadna voda, čime se povećava ekološka šteta i rizici po javno zdravlje.
Postojeći podgorički kolektor izgrađen je još u drugoj polovini prošlog vijeka, kada je glavni grad imao oko 50.000 stanovnika, dok danas u Podgorici živi gotovo 200.000 ljudi. Zbog zastarjelog sistema, otpadne vode se i dalje uglavnom prerađuju u septičkim jamama, a njihovim uklanjanjem i uvođenjem modernog tretmana bila bi obezbijeđena trajna zaštita životne sredine i zdravlja građana.
Evropska unija je za ovaj projekat obezbijedila 33 miliona eura bespovratnih sredstava, čime pokriva preko 40 odsto ukupne investicije. Iz Delegacije EU naglašavaju da je riječ o najvećem ekološkom projektu koji je Unija podržala u Crnoj Gori.
Ipak, mještani iz Botuna odlučno se protive gradnji, tvrdeći da neće dozvoliti izgradnju postrojenja „po cijenu života“. Njihovu poziciju podržava vlast u Zeti, gdje je Demokratska narodna partija (DNP) kategorična da na njenoj teritoriji gradnje neće biti.
Pitanje kolektora u Botunu komplikuje i političku situaciju u državi. Gradonačelnik Podgorice Saša Mujović, iz Pokreta Evropa sad, nalazi se u koaliciji upravo sa DNP-om u glavnom gradu. Lider te partije Milan Knežević nedavno je zaprijetio da će DNP napustiti vlast u Podgorici ukoliko projekat bude forsiran protivno stavu Zete. Takav rasplet bi mogao izazvati i političku krizu ne samo u glavnom gradu, već i na državnom nivou, jer PES i DNP čine koalicione partnere i u Vladi Crne Gore.
Ako se gradnja uskoro ne pokrene, Crna Gora rizikuje da izgubi milionsku podršku Evropske unije, suoči se sa sudskim sporovima i odštetnim zahtjevima izvođača, ali i da nastavi da trpi ekološku štetu koja već sada ugrožava rijeku Moraču i Skadarsko jezero.
Izvor: Portal Zeta
