Bitka kod Halisa ili bitka pomrčine odigrala se 28. 5. 585. pne. na rijeci Halis (Kizil u današnjoj Turskoj); između Medijske Monarhije i Lidije. Predstavljala je posljednji okršaj u petogodišnjem sukobu između Alijata II. od Lidije i Kijaksara od Medije, a naglo je prekinuta zahvaljujući potpunoj pomrčini Sunca. Ona je shvaćena kao znamenje, odnosno znak da bogovi žele da se borba prekine.
Budući da se tačni datumi pomrčine mogu precizno izračunati, bitka pomrčine predstavlja jedan od najstarijih istorijskih događaja kojem je poznat tačan datum (ovaj račun temelji se na proleptičkom Julijanskom kalendaru).
Povod
Moderni istoričari vjeruju kako je rat između Medijske Monarhije i Lidije izbio zbog lidijskih teritorijalnih pretenzija u Maloj Aziji. Ipak, grčki istoričar Herodot kao povod pominje priču o skitskim lovcima koje je unajmio Kijaksar, te koji su nakon što ih je kralj prekorio zbog neuspjelog lova ubili kraljevog sina i servirali mu ga za večeru. Kada je Kijaksar otkrio taj zločin, lovci su pobjegli u Sard, odakle ih kralj Alijat II. nije htio izručiti Medijcima.
Posljedice
Nakon što je izbila pomrčina Sunca borbe su zaustavljene, a zaraćene snage sklopile su primirje kojim je određeno da rijeka Halis postane granica između Medijske Monarhije i Lidije. Takođe, sklopljen je i diplomatski brak između lidijske princeze Arijene i Kijaksarovog sina Astijaga.
Pomrčina
Prema Herodotu (I. 74.):
„Šeste godine ratovanja odigrala se bitka u kojoj se dogodilo to kako je u početku borbi dan naglo postao noć. Takvu promjenu Jonjanima je prorekao Tales iz Mileta koji je tvrdio kako će se dogoditi upravo te godine. Međutim, nakon što je dan postao noć Lidijci i Medijci su to protumačili kao da se neko odozgo ljuti na njih, pa su sklopili mir.“
Istraživanja NASA-e dokazala su kako se pomrčina Sunca zaista dogodila 28.05.585. pne.; potpuna pomrčina se dogodila se na sjeveru i Atlanskom okeanu, dok se iznad jugozapadne Anadolije u ranim večernjim satima dogodila djelomična pomrčina.
Priredio: Dragan Leković
