Bitka kod Petrovaradina 05.08.1716-te je bila prva velika pobjeda austrijske vojske u ratu između Austrije i Otomanskog carstva (1716—1718) kod Petrovaradina, sada dijelu Novog Sada.
Istorija
Radove na izgradnji Petrovaradinske tvrđave, započete 1692. godine, prekinulo je izbijanje novog Austrijsko-turskog rata (1716—1718). U nastojanju da izmijeni odluke Karlovačkog mira i povrati Moreju, Osmansko carstvo, je preduzelo pohod na Austriju.
Princ Eugen Savojski došao je u Futog 9. jula 1716. godine gdje se nalazio kamp okupljene austrijske vojske od oko 42.000 pješaka (62 bataljona) i 23.000 konjanika (187 kompanija). U Petrovaradinskoj tvrđavi se već nalazilo 8.000 vojnika posade. Tokom 26, 27. i 28. jula Veliki vezir Damad Ali-paša je prešao Savu sa preko 120.000 vojnika (oko 40.000 janičara, 30.000 konjanika i pješadija). Prvi sukob dogodio se između Petrovaradina i Karlovaca 2. avgusta kada je austrijska izvidnica pod komandom grofa Johana Palfija sa 1.300 konjanika i oko 500 pješaka naišla na prethodnicu od oko 15.000 osmanskih konjanika. Nakon višečasovne bitke grof Palfi je uz manje gubitke uspio da se povuče u utvrđeni Petrovaradin. Već narednog dana Petrovaradin je bio opkoljen sa kopna i osmanska vojska je započela opsadu bombardovanjem i kopanje rovova (približnica) ka tvrđavi.
Forsiranje Dunava
Sa druge strane tokom noći između 4. i 5. avgusta Eugen je prebacio svoje trupe na Sremsku stranu i u rano jutro napao osmansku vojsku koja nije očekivala napad. Lijevo krilo austrijske vojske pod komandom grofa Aleksandra Virtenberga snažno je udarilo na osmansko desno krilo. Zajedno sa lijevim krilom austrijski centar je napao janičare koji se se snažno suprotstavili i odbili napad i potisnuli ga u centar. Pregrupisavanjem snaga u centru Eugen je uspio zaustaviti napad i lijevo krilo je dobilo otvoren put ka mjestu gdje se nalazio Damad Ali-paša koji je ispred svog šatora sa najvišeg brda posmatrao bitku. Udarom desnog krila i rezervnih trupa austrijske vojske osmanska linija odbrane je počela pucati. Konjica koja je trebalo da pomogne janičarima se okrenula i napustila bojište. Među osmanskim vojnicima je nastala panika i nered koja se prenijela i na zapovjedništvo. Bitka je do 11 časova bila riješena. Osmanska vojska se u paničnom bijegu povlačila prema Beogradu a veliki vezir je poginuo sa najodanijim pripadnicima lične garde.
Smrt Damad Ali-paše
Postoji nekoliko verzija njegove smrti. Jedna kaže da je vidjevši bezizlaznu situaciju sjeo na konja i zajedno sa grupom najodanijih boraca uletio u srce bitke gdje je bio pogođen puščanim metkom dok je prema drugoj izvršio samoubistvo. Beživotno tijelo velikog vezira je prenijeto u Beogradsku tvrđavu gdje je sahranjen.
Sjajna ofanzivna taktika Eugena Savojskog i vođenje trupa njegovih generala riješilo je bitku sa dvostruko brojčano nadmoćnijim neprijateljem za četiri sata.
Austrijski gubici su iznosili 2212 poginula vojnika, 2358 ranjenika a od toga 206 oficira. Gubici sa druge strane procijenjeni su na oko 6.000-7.000 vojnika. Austrijanci su zaplijenili ogromnu količinu ratnog materijala. Podaci o zaplijenjenom materijalu su dosta različiti. Osmanski izvori navode da je izgubljeno 110 topova. Vrijednost cjelokupne zapljene procijenjena je na ondašnjih 2.500.000 guldena.
Ova velika bitka je ostavila tragove koji se i danas vide u toponima okolnih brda: Vezirac, Alibegovac i Tatarsko brdo. Nakon bitke kod Petrovaradina Eugen je u narednoj godini osvojio Temišvar i Beograd čime su stečeni povoljni uslovi za sklapanje mira u Požarevcu kojim je Austrija dobila Banat, Malu Vlašku i sjeverni dio Srbije.
Priredio: Dragan Leković
