Bitka na Nevi (rus. Невская битва, šved. slaget vid Neva) se odigrala između novgorodske republike i švedskog kraljevstva na rijeci Nevi 15. jula 1240. godine. Svrha švedskog napada je bila želja za kontrolom teritorije oko jezera Ladoga i zauzimanje najvažnije trgovinske rute između Grka i Varjaga koja je bila pod kontrolom Novgoroda više od 100 godina. Ova bitka je dio švedsko-novgorodskih ratova.
Pozadina
Nakon propasti ruskih zemalja i mongolskih osvajanja gradovi Novgorod i Pskov su znatno oslabljeni i postali su atraktivna meta za napad sa zapada. 1239. Njemci i Šveđani koji su dobili blagoslov pape pregovaraju o zajedničkoj akciji protiv Rusa. Interesantno, švedski izvori ne pominju ništa o bici. Prema ruskim izvorima, u bici su pored Šveđana učestvovali Norvežani i Finci.
Stanje u Švedskoj
Posle smrti kralja Jovana I 1222, Švedska je u de fakto građanskom ratu do 1248 kada Birger Jarl uspijeva da preotme vlast u kraljevstvu. Nemiri su nastali zbog borbi između onih koji su željeli da zadrže staru plemensku strukturu i kralja, kojeg je podržavala crkva. Folkunzi koji su se borili za decentralizaciju su privremeno uspjeli da svrgnu kralja 1229., ali su bili prisiljeni da predaju vlast pet godina kasnije. Oblast Upland je uglavnom bila nezavisna od kralja, a njene sjeverne oblasti su još uvijek bili u rukama Folkunga. Nelagodno primirje nastavilo se sve do 1247, kada je ugušena poslednja pobuna Folkunga u Bici kod Sparsetre a njihov vođa ubijen godinu dana kasnije.
Osim toga, Švedska je bila na ivici rata sa Norveškom. Od Vermlandske ekspedicije Norvežana 1225. odnosi ove dvije zemlje popravili su se tek nakon Ugovora iz Lodose 1249. godine koji je potpisan od strane Birger Jarla. Prije sporazuma, Norveška je bila saveznik folkunga, dajući im utočište i naoružanje.
Bitka
Posle švedskog napada Aleksandar je poveo svoju vojsku duž rijeke Volhov, stiže u Staraja Ladogu prije neprijatelja i regrutuje lokalne Novgorođane čime dodatno ojačava svoju vojsku. U međuvremenu, Šveđani, uz pratnju norveških i finskih trupa prelaze Ižoru.
Dana 15. jula 1240 Rusi koriste gustu maglu i napadaju švedski kamp. Element iznenađenja doprinio je da Šveđani pretrpe strahovite gubitke i dožive poraz. Ostaci osvajačke vojske povukli su se u panici ka sjeveru.
Pobjeda kod Neve pokazala je visoku vojnu sposobnost Aleksandra koji posle bitke dobija naziv Nevski. Bitka je spriječila švedsku invaziju i osigurala rusko-švedsku granicu za više decenija.
