Britanski monarh se često prikazuje kao glavni negativac u priči o američkoj nezavisnosti – ali kakvu je ulogu on zaista imao u podsticanju revolucije?
Kontinentalni kongres je 4. jula 1776. usvojio Deklaraciju o nezavisnosti. Dokument ne samo da je proglasio suverenitet Sjedinjenih Država, već je i kralja Džordža III od Velike Britanije proglasio glavnim negativcem u priči o američkoj nezavisnosti.
Kao ustavni monarh, Džordž nije kreirao politiku koja je izazvala sukobe u kolonijama — to je bio posao parlamenta. Zašto je Deklaracija ocrnila kralja i kakvu je ulogu imao u američkoj revoluciji?
Iako kralj nije lično izazvao pucanj koji je odjeknuo širom svijeta, on je ipak pomogao da se utre put ka ratu. Evo kako je postao poslednji kralj Amerike.
Otac imperije
Kada je 22-godišnji kralj Džordž III naslijedio tron svog djeda 1760. godine, naslijedio je i imperiju koja se prostirala od Sjeverne Amerike do Azije. Džordž sebe nije doživljavao doslovno kao šefa države. Umjesto toga, njegovi podanici — bilo u Jorku ili Njujorku — bila su njegova djeca vezana za njega, kako je vjerovao, poslušnošću i naklonošću.
Iako Džordž nije imao mnogo zakonodavne moći kao ustavni monarh, ostao je angažovan u politici i davao je kraljevsku saglasnost na zakone parlamenta.
Džordž se takođe oslanjao na svoju ulogu britanskog paterfamilijasa. Isticao je red, dužnost i integritet i u porodičnom i u nacionalnom životu. U Džordžovo vrijeme, kralj je imao dužnost da oblikuje vrline za svoje podanike — a oni su imali dužnost da se povinuju.
Šta su podanici Džordža III mislili o njemu? Tokom 1760-ih, sjevernoamerički kolonisti su ga prigrlili. Čak je i budući tvorac Deklaracije Bendžamin Frenklin ponosno prisustvovao Džordžovom krunisanju 1761. godine. Dvije godine kasnije, Frenklin je pohvalio mladog kralja za “vrlinu i iskrenim namjerama da usreći svoj narod”.
Rastuće tenzije
Čak i dok je Džordž III idealizovao stabilnost dobro uređene vladarske porodice, britanski politički sloj je širio jaz između sjevernoameričkih kolonista i članova parlamenta u Londonu.
Vladavina Džordža III je počela dok je Britanija uveliko bila u Sedmogodišnjem ratu protiv Francuske i njenih saveznika. Kada se rat završio 1763. godine, Britanija je dobila novo prošireno carstvo sa zemljom u Sjevernoj Americi koja se protezala sve do rijeke Misisipi.
Rat je došao na naplatu. Britanija je nagomilala značajan ratni dug. Da bi nadoknadio dug, parlament je uveo niz poreza u američkim kolonijama. Britanske trupe je trebalo da budu stacionirane na američkom tlu, pa je parlament smatrao da kolonisti treba to da plate.
Porezi su razbjesnjeli koloniste, koji su u početku svoj gnjev usmjerili na političare koji su njima upravljali, a ne na kralja koji je njima vladao. Kako su članovi parlamenta, ljudi od Amerike udaljeni za čitav okean, mogli da nameću poreze?
Parlament je dodatno pogoršao stvari donošenjem Zakona o čaju u maju 1773. godine, za koji su se kolonisti žalili da je Britanskoj istočnoindijskoj kompaniji dalo značajnu konkurentsku prednost na tržištu čaja. Uzevši stvari u svoje ruke u decembru te godine, revolucionari u Bostonu su upali u gradsku luku, ukrcali se na britanske trgovačke brodove i bacili čaj u more. Taj događaj je danas poznat kao Bostonska čajanka.
Čvrsta ruka
Vijest o Bostonskoj čajanki, činu nereda i neposlušnosti, šokirala je Džordža III. S povjerenjem u autoritet parlamenta i svoju ulogu carskog oca, Džordž je podržao vladanje čvrstom rukom nad kolonistima. Kada je parlament početkom 1774. godine usvojio četiri zakona koja su umanjila ovlašćenja Masačusetsa da upravlja samim sobom, on je to odobrio.
Bostonska čajanka, foto: Niday Picture Library
Kolonisti su imali nadimak za ove nove zakone: Nepodnošljiva djela. I iako je poprište bio Masačusets, mjesto Bostonske čajanke, kolonisti širom Sjeverne Amerike su se ujedinili u svom buntu. Koja prava im je Parlament dalje oduzeo?
Kako su tenzije rasle, većina američkih kolonija poslala je delegate u Kontinentalni kongres u septembru 1774. godine kako bi odgovorili na “represivna ograničenja” parlamenta. To je, tvrdili su delegati u svojoj oktobarskoj peticiji kralju, uvreda engleske slobode, njihovog prava koja su dobili rođenjem pod krunom.
U peticiji, delegati su tražili od Džordža da im pomogne. “Mi, vjerni podanici Vašeg veličanstva”, počinjalo je pismo, “[molimo] da iznesemo svoje pritužbe pred presto.” Delegati su uporedili Nepodnošljiva djela sa “degradacijom u stanje ropstva” i izrazili su svoje nezadovoljstvo jer bi “ćutanje predstavljalo nelojalnost”.
Džordž je ipak stajao uz parlament.
Ratne varnice
Jednog prohladnog, vlažnog aprilskog jutra 1775. godine, tenzije između podanika i suverena su proključale. Tada su se sukobile kolonijalne milicije i britanske trupe u Leksingtonu i Konkordu, selima u blizini Bostona. Revolucionarni rat je počeo.
Džordž je sukob vidio kao priliku. “Ne mogu a da ne budem mišljenja da će se Amerika, ako ostanemo čvrsti i istrajni, pokoriti”, govorio je državnom sekretaru zaduženom za kolonije, lordu Dartmutu. “Engleska […] će natjerati svoju buntovnu djecu da zažale kada su odbacili poslušnost.”
Kontinentalni kongres uputio je poslednju peticiju Džordžu u julu 1775. godine. On je odbio da je primi, a umjesto toga je izdao kraljevsku proklamaciju u kojoj je rat označio kao “pobunu” i osudio revolucionare da su “izdajnički pripremali, naređivali i vodili rat”.
Poslednja lojalnost kolonista, ako je u tom trenutku i postojala, prema Džordžu III je nestala.
Poslednji kralj Amerike
Što se Kontinentalnog kongresa tiče, on više nije bio u nadležnosti Džordža III. Deklaracija o nezavisnosti je iznijela 27 pritužbi protiv Džordža i označila ga kao “tiranina […] nepodobnog da bude vladar slobodnog naroda”.
Džordž nije uspio da se uhvati u koštac sa američkim kolonijama. Umjesto toga, njegovi bivši podanici spalili su njegovu sliku i srušili statuu u Njujorku.
Dužnost Džordža III da sačuva imperiju, stane uz parlament i uspostavi red u vladarskoj porodici na kraju je dovela do raspada, što ga je učinilo poslednjim kraljem Amerike.
Izvor: National Geographic.rs
