Džulijan Pol Asanž (engl. Julian Paul Assange; Taunsvil, 3. jul 1971), australijski novinar i internet aktivista. Najpoznatiji je po svom radu na internet sajtu „Vikiliks”, čiji je portparol i urednik. Prije rada na stranici, bio je student fizike i matematike i programer.
Biografija
U svojoj 16. godini Asanž postaje haker. Uhapšen je 1991. zbog upada na računare Nortel-a, kanadske kompanije za telekomunikacije. Izjasnio se krivim po svim tačkama optužnice, ali je zbog dobrog vladanja osuđen na novčanu kaznu od 2.100 australijskih dolara.
Džulijan Asanž je osnovao sajt Vikiliks 2006. na svom kućnom serveru. Od tada je Vikiliks objavio stotine hiljada dokumenata o ekstrapravnim ubistvima u Keniji, o toksičnom otpadu u Obali Slonovače, Sajentološkoj crkvi, zatvoru Gvantanamo, bankama poput Julijus Ber i Kaupting, ratovima u Avganistanu i Iraku, kao i diplomatske depeše američkih ambasada i konzulata u svijetu.
Od 30. novembra 2010, Interpol ga je smjestio na crveni spisak traženih osoba. Potjernica se temelji na zahtjevu Švedske gdje je protiv njega pokrenuta, prekinuta, a onda ponovno pokrenuta istraga zbog silovanja navodno počinjenog u ljeto 2010. Dana 7. decembra Asanž se u Londonu predao Skotland Jardu.
24. februara 2011. godine sud u Londonu naložio je da Asanž bude izručen Švedskoj, na šta se on žalio Višem sudu.
Sredinom decembra 2020. odlazeći predsjednik SAD Donald Tramp najavio je da će pomilovati Asanža, iako presuda londonskoga suda još nije donesena.
Politički azil
Ekvador je 16. avgusta 2012. godine odobrio politički azil Džulijanu Asanžu, koji se krio u ambasadi te zemlje u Londonu od 19. juna iste godine. Britanske vlasti su saopštile da bez obzira na odluku neće dopustiti Asanžu da napusti zemlju, jer su „istrajne u namjeri da ga isporuče“. Zvanični Ekvador je objavio da im je „javno zaprijećeno racijom“.
Asanž je negirao sve optužbe, tvrdeći da se iza odluke da bude isporučen krije namjera da ga Šveđani proslijede vlastima SAD, koje će mu pod optužbom za špijunažu suditi zbog objavljivanja tajnih informacija. Ministar spoljnih poslova Ekvadora Rikardo Patinjo je izjavio da su „Asanžova strahovanja od političkog suđenja potpuno opravdana“ i naveo da je njegova zemlja vjerna tradiciji da štiti one koji su ugroženi.
Asanž je ipak uhapšen 11. aprila 2019. i našao se u policijskoj stanici u Londonu nakon što mu je Ekvador ukinuo azil posle sedam godina i oduzeo državljanstvo. On je tvrdio da nije prekršio uslove kaucije pa je istog dana proglašen krivim jer je odbio da se preda. Vikiliks je saopštio da je Ekvador nelegalno ukinuo azil Asanžu i da je prekršio međunarodno pravo.
Priredio: Dragan Leković
