Ukupna investiciona ulaganja Elektroprivrede (EPCG) prošle godine su iznosila 42,66 miliona eura, što je za oko 4,7 miliona manje nego godinu ranije kada je investirano 47,3 miliona eura.
Od te sume, 16,13 miliona se odnosi na obnovljive izbore energije, na proizvodnju je potrošeno 15,2 miliona, za razvoj i inženjering je investirano 11,9 miliona.
To je pokazao zvanično dostupni Izvještaj o stanju u energetskom sektoru za 2023. godinu koji je pripremila Regulatorna agencija za energetiku i regulisane komunalne djelatnosti (REGAGEN), čiji je predsjednik Odbora direktora Branislav Prelević.
Za rekonstrukciju HE “Perućica” osam miliona
“Što se tiče izvršenih ulaganja u proizvodnja u toku 2023. godine ukupno je uloženo 15.270.303, od čega se najznačajnije investicije odnose na ekološku rekonstrukciju TE ‘Pljevlja’ (12,46 miliona), dok je ostatak novca uložen u remont blok transformatora 2T1 u HE ‘Piva’, rekonstrukciju mHE ‘Rijeka Mušovića’, ‘Lijeva Rijeka’, ‘Šavnik’, ‘Rijeka Crnojevića’, ‘Podgor’ i rekonstrukciju rashladnog sistema u HE ‘Perućica’. Pored navedenih ulaganja, tokom 2023. godine je uloženo 16.135.428 eura u Direkciju za obnovljive izvore, odnosno u projekte ‘Solar 3000+’ i ‘Solar 500+’, koji se odnose na ugradnju fotonaponskih sistema i malih elektrana na individualne objekte”, navodi regulator.
U projekte u okviru Direkcije za razvoj i inženjering, najznačajnije investicije u okviru ove cjeline EPCG odnosile su se na ulaganja u rekonstrukciju i modernizaciju HE “Perućica” (8.046.109), rekonstrukciju i modernizaciju HE “Piva” (429.396) i ulaganja u nastavak projekta korišćenja i fazne rekultivacije deponije “Maljevac” u TE “Pljevlja” (556.474).
“Preostala ulaganja u okviru Direkcije za razvoj i inženjering od 2.162.055 odnose se na pripremu tehničke dokumentacije i izradu idejnih projekata, analiza i studija u vezi sa sljedećim projektima VE ‘Gvozd’, HE ‘Komarnica’, HE ‘Kruševo’, SE ‘Brana Slano’ i ‘Brana Vrtac’, SE ‘Vilusi’, gasne elektrane. Ukupna sredstva uložena u projekat VE ‘Gvozd’ u toku 2023. godine iznosila su 1.081.042. Do pomaka je došlo potpisivanjem ugovora o korporativnom zajmu između EBRD, EPCG i projektne kompanije ‘Green Gvozd’ za finansiranje realizacije projekta VE ‘Gvozd’. Kredit u vrijednosti od 82 miliona predstavlja najveći kredit koji je ova banka realizovala u Crnoj Gori, a novcem obezbijeđenim ovim kreditom će biti omogućeno finansiranje kupovine, izgradnje i rad nove kopnene vjetroelektrane snage 55 MW u okolini sela Gvozd u Opštini Nikšić, čijom izgradnjom bi se ubrzala dekarbonizacija i energetska tranzicija Crne Gore. Pored ove investicije, EPCG vrši analize novih mogućnosti za izgradnju vjetroelektrana, pod čijom su pažnjom lokacije u više opština na sjeveru zemlje (Nikšić, Šavnik, Žabljak, Kolašin, Bijelo Polje, Mojkovac i Pljevlja)”, piše u izvještaju.
Imovinski odnosi i javne nabavke smanjili investicije CEDIS-a
Kada je u pitanju Crnogorski elektrodistributivni sistem (CEDIS), ova energetska kompanija lani je imala, navodi regulator, ukupne investicije od 14.517.681 eura, dok im je za tu godinu odobreno ulaganje od 36,87 miliona eura.
“Pored investicija čija je realizacija planirana za 2023. godinu, CEDIS je uložio i 4.762.635 eura, po osnovu investicija čija je realizacija bila predviđena drugim investicionim planovima za prethodne godine. Osim ovih ulaganja, CEDIS je 2023. godine otkupio elektroenergetsku infrastrukturu u vrijednosti od 4.730.988 eura predviđenu za 2023. godinu, kao i infrastrukturu u vrijednosti od 140.999 eura predviđenu za prethodne godine. lnvesticije u primarnu, sekundarnu mrežu, AMR i mjerna sredstva i ostala osnovna sredstva je realizovan u manjoj vrijednosti od planirane dominantno zbog problema u rješavanju imovinsko-pravnih odnosa i sprovođenju postupaka javnih nabavki”, pojašnjeno je u izvještaju.
Od 4.730.988 eura koliko se odnosi na otkup infrastrukture CEDIS-a, 2.616.866 je potrošeno na 12 postrojenja (35kV) koja su dio distributivnog sistema, a nalaze se u objektima Crnogorskog elektroprenosnog sistema (CGES), po osnovu kojih je izvršena primopredaja i razgraničenje imovine.
“Niži stepen realizacije otkupa, kako navodi CEDIS, uslovljen je višegodišnjim problemom nemogućnosti vlasnika infrastrukture da obezbijede propisanu dokumentaciju za otkup, a zatim i znatnim skokom procijenjene vrijednosti infrastrukture u odnosu na planiranu”, navodi se u izvještaju.
Problemi CGES-a
CGES je, kao operator prenosnog sistema električne energije, od 39 investicija koje mu je Agencija odobrila za prošlu godinu u vrijednosti od 31 milion eura, investirao 11,5 miliona
“Pored investicija čija je realizacija planirana za 2023. godinu, CGES je uložio i 727.493 eura, po osnovu investicija odobrenih za prethodni period. Investicijama su obuhvaćeni projekti razvoja prenosnog sistema električne energije usmjereni na obezbjeđenje sigurnije, pouzdanije i kvalitetnije usluge prenosa električne energije, kao i na obezbjeđenje uslova za priključenje novih objekata za proizvodnju električne energije. Glavni razlozi zbog kojih je realizacija investicija u 2023. godini niža od plana tiču se nedostatka prostorno-planskih dokumenata, tenderskih postupaka koji su iziskivali više vremena od planiranog (priprema tenderske dokumentacije, izbor izvođača radova, potreba za izmjenama planova javnih nabavki zbog rasta cijena materijala i radova na tržištu), rješavanja imovinsko-pravnih pitanja, problema sa otkupom zemljišta i infrastrukture i sprovođenjem tendera”, navodi se u izvještaju.
Od uvođenja podsticaja za investicije, zaključno sa 2023. godinom realizovane su investicije u sistem ukupne vrijednosti od oko 513 miliona eura, od čega se oko 282 miliona eura odnosi na ulaganja u distributivni sistem, a oko 231 miliona eura na ulaganja u prenosni sistem električne energije.
“Navedene investicije su realizovane uz neznatan rast cijena za korišćenje sistema. Mrežarina je 2011. godine iznosila 12,02 eura, što je predstavljalo 52,3 odsto ukupnog prosječnog računa za električnu energiju za domaćinstva sa dvotarifnim mjerenjem dok je 2023. godine iznosila 13,60 eura, odnosno 48,94% ukupnog prosječnog računa za električnu energiju za navedenu kategoriju kupaca. Dakle, i pored ulaganja od pola milijarde eura, u periodu od 2011. do 2023. godine ostvaren je neznatan rast mrežarine, a njen udio u ukupnom prosječnom računu se smanjio”, konstatovano je u izvještaju.
Elektroenergetski sistem Crne Gore na kraju 2023. godine obuhvatao je 50 elektrana i 21.628,94 kilometara prenosne i distributivne mreže rasprostranjenih preko čitave države, koji opslužuje ukupno 435.618 kupaca.
Solarna elektrana “Čevo” jedini proizvodni objekat priključen na sistem nakon 2021.
Lani je u probni rad puštena SE “Čevo” instalisane snage 3,25 mw kojoj je Agencije izdala licencu za obavljanje djelatnosti proizvodnje električne energije u ovoj godini čime je ona postala jedini proizvodni objekat priključen na elektroenergetski sistem Crne Gore nakon 2021. godine.
“Na distributivni sistem priključeno je 2.386 novih kupaca – proizvođača, čime ova kategorija dostiže ukupan broj od 2.632 kupca – proizvođača instalisane snage od 13,77 MW. Na kraju 2023. godine, ukupna instalisana snaga svih elektrana u Crnoj Gori, uključujući kupce – proizvođače, iznosila je 1.067,238 MW”, navodi regulator.
Prema podacima iz izvještaja u elektroenergetskom miksu Crne Gore, u ukupnom instalisanom proizvodnom kapacitetu, hidroelektrane uzimaju učešće od 66,05% (704,904 MW), termoelektrane – 21,08% (225 MW), vjetroelektrane – 11,06% (118 MW), a solarne elektrane – 1,81% (19,334 MW).
“U Crnoj Gori, proizvodnja električne energije prvenstveno zavisi od hidroelektrana, kod kojih je tokom 2023. godine zabilježen rast proizvodnje”, konstatuje regulator.
Izvor: Vijesti
