Enriko Karuzo (ital. Enrico Caruso; Napulj, 25. februar 1873 — Napulj, 2. avgust 1921), italijanski tenor. Pjevao je sa velikim uspjehom u najvažnijim operskim kućama Evrope i Amerike. Karuzo je snimio oko 290 objavljenih ploča od 1902. do 1920. Karuzov snimak dionice Vesti la giubba iz Leonkavalove opere Pajaci je bio prvi zvučni snimak prodat u milion kopija.
Biografija
Rani život
Enriko Karuzo je rođen u Napulju u ulici Santi Điovani e Paolo br. 7, 25. februara 1873. godine. Kršten je sledećeg dana u susjednoj crkvi San Đovani e Paolo. Njegovi roditelji su porijeklom iz Piedimont d’Alifea (sada se zove Pjedimonte Mateze), u provinciji Kazerta u Kampaniji, u južnoj Italiji.
Karuzo je bio treće od sedmoro djece i jedno od samo troje koje je preživjelo djetinjstvo. Postoji priča da su Karuzovi roditelji imali 21 dijete, od kojih je 18 umrlo u djetinjstvu. Međutim, na osnovu genealoškog istraživanja (koje je sproveo prijatelj porodice Karuzo Gvido D’Onofrio), biografi Pjer Ki, Frensis Robinson, Enriko Karuzo mlađi i Endrju Farkaš su dokazali kako je to urbana legenda. Sam Karuzo i njegov brat Đovani su možda bili izvor preuveličanog broja. Karuzova udovica Doroti je uključila njegovu priču u memoare koje je napisala o svom mužu. Ona citira tenora, kako govoreći o svojoj majci, Ani Karuzo (rođena Baldini): „Imala je dvadeset jedno dijete. Dvadeset dječaka i jednu djevojčicu – previše. Ja sam dječak broj devetnaest.“
Karusov otac, Marčelino, bio je mehaničar i livničar. U početku, Marčelino je mislio da njegov sin treba da radi isti zanat, i sa 11 godina dječak je postao šegrt kod mašinskog inženjera koji je konstruisao javne česme. (Kad god bi u narednim godinama dolazio u Napulj, Karuzo je volio da ističe fontanu koju je pomogao da se postavi.) Karuzo je kasnije radio zajedno sa svojim ocem u fabrici Meurikofre u Napulju. Na insistiranje svoje majke, jedno vrijeme je pohađao i školu, a osnovno obrazovanje je stekao pod starateljstvom lokalnog sveštenika. Naučio je da piše lijepim pismom i studirao je tehničko crtanje. Tokom ovog perioda pjevao je u crkvenom horu, i pošto je uvidio da ima očigledan glasovni talenat počeo je da razmišlja o mogućoj muzičkoj karijeri.
Istorijski i muzički značaj
Karuzova 25-godišnja karijera, koja se proteže od 1895. do 1920. godine, uključivala je 863 nastupa u njujorškoj Metropoliten operi (u Metu i na turneji) prije njegove smrti 1921. u 48. godini. U velikoj mjeri zahvaljujući njegovim izuzetno popularnim fonografskim pločama, Karuzo je bio jedna od najpoznatijih zabavljačkih ličnosti svog vremena, a njegova slava je nastavila da traje sve do danas. Bio je jedan od prvih primjera globalne medijske slavne ličnosti. Izvan ploča, Karuzovo ime je postalo poznato milionima širom svijeta preko novina, knjiga, časopisa i nove medijske tehnologije 20. vijeka: bioskopa, telefona i telegrafa.
Karuzo je imao velike turneje, kako sa Metropoliten operom, tako i samostalno, imajući stotine nastupa širom Evrope, Sjeverne i Južne Amerike. Beverli Sils je u jednom intervjuu primijetila: „Uspjela sam to da uradim uz televiziju, radio, ostale medije i sve druge vrste asistencija. Popularnost koju je Karuzo uživao bez ikakve tehnološke pomoći je zapanjujuća.“
Za Press priredio: Dragan Leković
