Piše: Predrag Zečević, ekonomski analitičar
Kada su Evropska ekonomska zajednica i Savjet za saradnju zemalja Zaliva (GCC, čija je članica UAE) 1988. godine potpisali prvi Sporazum o saradnji, malo ko je mogao predvidjeti da će četiri decenije kasnije odnosi između Brisela i zemalja poput Ujedinjenih Arapskih Emirata prerasti u jedno od najdinamičnijih strateških partnerstava savremenog doba.
Sporazum iz 1988. predstavljao je istorijsku prekretnicu. On je formalizovao okvir za politički dijalog, ekonomske odnose, trgovinsku liberalizaciju i tehničku saradnju. Iako su početni dometi bili simbolični, postavljen je temelj za ono što će u narednim decenijama postati sveobuhvatan politički i ekonomski savez, pogotovo u kontekstu sve većih globalnih izazova – od energetike do bezbjednosti i klimatskih promjena.
Od trgovine do bezbjednosti: UAE kao ključni partner
U okviru GCC-a, Ujedinjeni Arapski Emirati su se istakli kao posebno važan partner za EU. Ne samo zbog energetske povezanosti, već i zbog uloge UAE kao mosta između Evrope, Azije i Afrike. Tokom 2000-ih, saradnja je intenzivirana kroz zajedničke inicijative u sektoru obrazovanja, borbe protiv terorizma, suzbijanja finansiranja ekstremizma i sajber bezbjednosti.
Uklanjanje viza za kraće boravke između UAE i EU 2015. godine dodatno je učvrstilo međuljudske veze i poslovnu mobilnost. Sporazum o liberalizaciji vazdušnog saobraćaja omogućio je evropskim i emiratskim avio-kompanijama da direktno povežu desetine gradova i time postavio osnove za jačanje trgovinske razmjene i turizma.
Nova faza: Strateško partnerstvo i Zajednički Akcioni program 2022–2027
Prekretnica u odnosima uslijedila je 2022. godine, kada je Evropska unija usvojila „Zajedničku komunikaciju o Strateškom partnerstvu sa Zalivom“. Time su odnosi sa UAE i drugim članicama GCC-a podignuti na novi nivo. Ključni dokument u tom okviru je Zajednički Akcioni program za period 2022–2027., koji predviđa saradnju u 14 sektora, uključujući energetsku tranziciju, digitalnu ekonomiju, borbu protiv dezinformacija, kulturne razmjene i upravljanje migracijama.
Procjenjuje se da ukupna vrijednost saradnje između EU i UAE – kada se obuhvate trgovina robom i uslugama, direktne strane investicije, infrastrukturni i energetski projekti, kao i tehnološka i razvojna partnerstva – prelazi 85 milijardi eura godišnje, sa tendencijom rasta. Ova brojka uključuje i sve veći broj zajedničkih inicijativa u oblasti održive energije, digitalizacije i naučno-istraživačkih projekata.
Geopolitika i klima: UAE u centru evropske pažnje
Ujedinjeni Arapski Emirati su 2023. i 2024. preuzeli ključne uloge kao domaćini globalnih skupova, uključujući i 13. ministarsku konferenciju Svjetske trgovinske organizacije (WTO) i klimatsku konferenciju COP28. EU i GCC su zajednički najavili intenziviranje saradnje na sprovođenju Pariškog sporazuma, razmjeni zelenih tehnologija i uključivanju Emirata u programe poput „Horizon Europe“ i „Mission Innovation“.
U isto vrijeme, inicijative poput Ekonomskog koridora Indija–Bliski Istok–Evropa (IMEC) pokazuju da UAE više nisu samo energetski partner – oni postaju ključni čvor u novim globalnim lancima vrijednosti i logističkim mrežama koje oblikuju svijet 21. vijeka.
Stabilan most između Evrope i arapskog svijeta
Saradnja između EU i UAE, u širem okviru odnosa sa GCC-om, danas je mnogo više od formalne politike. Ona postaje instrument stabilnosti, ekonomske diversifikacije, zelene transformacije i promovisanja multilateralizma. EU u Emiratima vidi partnera koji kombinuje ekonomski dinamizam, političku stabilnost i stratešku lokaciju, dok UAE u EU prepoznaju sidro pravne sigurnosti, inovacija i održivog razvoja.
Od Sporazuma iz 1988. do danas – ovo partnerstvo je prešlo put od sporazuma do sistema. I, sudeći po svemu, tek ulazi u svoju zrelu fazu jer su Italija i Francuska parafirale Sporazume sa UAE vrijedne desetine milijardi eura.
Što čeka Crna Gora?
Izvor: Biznis CG
