Ingmar Bergman (šved. Ingmar Bergman; Upsala, 14. jul 1918 — Faro, 30. jul 2007), švedski filmski, pozorišni i televizijski režiser, scenarista i producent. Poznat je kao jedan od najcjenjenijih i najuticajnih filmskih režisera svih vremena.
Režirao je preko 60 filmova i dokumentarnih filmova za bioskopska izdanja i televiziju, za koju je većinu napisao scenario. Takođe je režirao preko 1070 pozorišnih predstava. Glumci koji su često glumili u Bergmanovim filmovima bili su: Harijet Anderson, Liv Ulman, Gunar Bjernstrand, Bibi Anderson, Erland Josefson, Ingrid Tulin i Maks fon Sidou. Njegovi filmovi se obično bave smrću, bolešću, vjerom, izdajom, sumornošću i ludilom.
Ingmar Bergman je rođen u Upsali u Švedskoj kao sin Erika Bergmana, luteranskog sveštenika, a kasnije kapelana kralja Švedske i Karin, medicinske sestre. Odrastao je sa svojim starijim bratom Dagom i sestrom Margaritom okružen vjerskom slikom i diskusijom. Njegov otac je bio konzervativan parohijski sveštenik sa strogim roditeljskim vaspitavanjem. Ingmar je zatvaran u mračnim ormanima za “prekršaje”, kao što je enureza. „Dok je otac propovijedao, molio, pjevao ili slušao“, Ingmar je napisao u svojoj autobiografskoj knjizi Čarobna lampa:
„Posvetio sam interes misteriji crkvenog sveta malih lukova, debelih zidova, mirisu vječnosti, obojenih sunčevih svjetlosti iznad najčudnijih vegetacija srednjovjekovnih slika i urezanih figura na plafonima i zidovima. Bilo je svega što jedna mašta može da poželi — anđeli, sveci, zmajevi, proroci, đavoli, ljudi.”
Iako je odrastao u pobožnom luteranskom domaćinstvu, Bergman je kazao da je vjeru izgubio u osmoj godini života i da se samo nagodio sa ovom činjenicom dok je režirao film Zimsko svijetlo. Bergmanovo interesovanje za pozorište i film počelo je rano: „U devetoj godini, mijenjao je olovne vojnike za čarobnu lampu, koja je promijenila tok njegovog života. U toku godine, on je stvorio, igrajući se sa svojim igračkama, privatni svijet u kojem se osjećao potpuno kao kod kuće. Pravio je sopstvene dekoracije, marionete i svjetlosne efekte dajući marionetama uloge u Strindbergovim pozorišnim komadima u kojima je on govorio u svim djelovima.”
1937. godine upisao je umjetnost i književnost na Stokholskom univerzitetu. Većinu vremena proveo je u studentskom pozorištu i postao je “pravi filmski zavisnik”. Iako nije diplomirao, napisao je brojne pozorišne predstave, kao i opere, i postao asistent režisera u pozorištu. 1942. godine ponuđeno mu je da režira jednu od svojih predstava, Kasparova smrt. Predstavu su vidjeli članovi Svensk Filmindustri produkcijske kuće, koji su zatim Bergmanu ponudili mjesto scenariste. 1943. godine oženio je Elsu Fišer.
Bergmanova filmska karijera počela je 1941. sa njegovim preuređenim scenarijima, ali njegov prvi uspjeh bio je 1944. kada je napisao scenario za Mučenje, film u režiji Alfa Šeberga. Uporedo sa pisanjem scenarija, dobio je i mjesto asistenta režisera. Međunarodni uspjeh ovog filma daje Bergmanu prvu priliku da režira godinu dana kasnije. Tokom narednih deset godina, režirao je i napisao više od deset filmova uključujući Zatvor iz 1949, Strugotine i šljokice i Leto sa Monikom, oba filma iz 1953. godine.
Bergmanov prvi veliki svjetski uspjeh je film Osmjesi ljetnje noći iz 1955, koji je dobio nagradu Najbolji poetski humor i bio nominovan za Zlatnu palmu naredne godine. Slijede čuveni filmovi Sedmi pečat i Divlje jagode. Sedmi pečat je dobio specijalnu nagradu žirija i bio nominovan za Zlatnu palmu u Kanu, a Divlje jagode brojne nagrade za Bergmana i Viktora Sjestrema. Od ranih 1960-ih, većinu svog života proveo je na švedskom ostrvu Faro, gdje je snimio nekoliko filmova.
U ranim 1960-im režirao je tri filma koji istražuju temu vjere i sumnje u Boga. Kroz mračno staklo iz 1961, Zimsko svijetlo iz 1962. i Tišina iz 1963. godine. Zajednička tema u ova tri filma napravila od njih trilogiju ili sinematski triptih. 1964. godine snimio je Sve te žene, parodiju filma Osam i po.
1966. godine režirao je Personu, film koji je smatrao jednim od njegovih najznačajnijih djela. Ostali značajni filmovi iz ovog perioda uključuju Djevičanski izvor iz 1960, Vučje vrijeme i Sram, oba filma iz 1968. i Strast iz 1969. godine. Filmove koje je snimao za švedsku televiziju su Prizori iz bračnog života iz 1973. i Čarobna frula iz 1975. godine.
Nakon njegovog hapšenja 1976. zbog utaje poreza, Bergman je izjavio da više neće snimati filmove u Švedskoj. Zatvorio je filmski studio na ostrvu Faro i otišao je u izgnanstvo. Razmotrio je mogućnost da radi u Americi i njegov sledeći film, Zmijsko jaje iz 1977. godine bio je u njemačko-američkoj produkciji. To je bio Bergmanov drugi film na engleskom jeziku (prvi je bio Dodir iz 1971). Godinu dana kasnije snimio je film Jesenja sonata, u glavnoj ulozi bila je Ingrid Bergman. Drugi film koji je režirao u britansko-njemačkoj produkciji bio je Iz života marioneta iz 1980. godine.
1982. godine privremeno se vratio u domovinu da režira Fani i Aleksandar. Bergman je izjavio da će to biti njegov poslednji film, i da će se posle toga okrenuti pozorišnoj režiji. Od tada, napisao je nekoliko filmskih scenarija i režirao brojne televizijske specijale. Poslednji takav rad bio je Sarabanda iz 2003. godine, nastavak serije Prizori iz bračnog života; imao je 84 godina kada je režirao film.
Priredio: Dragan Leković
