Iako se ne zna njegov tačan datum rođenja već samo godina – 1506, život Bajice Nenadića iz Sokolovića je nakon odvođenja “dankom u krvi” dobio novi smjer.
Za vrijeme Osmanskog carstva, postojao je sistem prikupljanja zdravih i jakih dječaka. Njegovo ime je “danak u krvi” ili “devširma” i podrazumijevao je odvođenje hrišćana iz novoosvojenih teritorija, kao vid oporezivanja u cilju stvaranja pješadijskih trupa odanih osmanskom sultanu.
Uglavnom su to bili dječaci uzrasta od 14 do 18 godina, mada se nekada dešavalo da budu i dosta mlađi. Međutim, koliko god godina imali, morali su da budu pametni, snažni i zdravi – zbog čega su pojedine majke sakatile svoju djecu. Vremenom je veliki broj njih doživio sudbinu odvođenja iz matične porodice i preuzimanja islama, nakon čega su morali da prođu određenu obuku i prilagode se novom načinu života.
Jedan od njih je bio i Bajica Nenadić iz sela Sokolovići u Hercegovini, dječak pravoslavne vjeroispovijesti koji će kasnije postati poznat kao Mehmed-paša Sokolović. Sa samo 15 godina, on je odveden “dankom u krvi” u janičare i od tog trenutka kreće njegov uspon ka najvišim pozicijama u carstvu.
Nakon službe u janičarskoj jedinici postaje glavni čuvar kapija dvora
Nakon smrti Hajrudin Barbarose 1546. godine, Mehmed Sokolović zauzeo je njegovo mjesto i postao prvi čovek mornarice iako nije imao nikakvo prethodno pomorsko iskustvo. Sve ukazuje da je imao veliku podršku Rustem-paše, ali i žena iz harema sultana Sulejmana Veličanstvenog. Prije svega ovo se odnosi na Sulejmanovu ženu Hurem i zajedničku ćerku Mihrimah koja je ujedno bila i Rustem-pašina žena. Postoje mletački izvori koji objašnjavaju na osnovu čega je on u stvari i zaslužio njihovo povjerenje:
“Njegova reputacija se promijenila onog trenutka kada je zahvaljujući snažnoj konstituciji spasio od utapanja sultaniju Hurem, nakon što se njen brod nasukao. Zahvalna sultanija se od tog trenutka postarala da napreduje od čuvara dvorske kapije pa sve do položaja velikog vezira.”
Manje od tri godine će mu biti potrebne da preuzme ulogu beglerbega Rumelije, iako niko nije mogao da ospori njegovu sposobnost upravljanja ili čak dobrog ponašanja i ratovanja u maršu od Erzuruma do Nahčivana kao i osvajanju nekoliko usputnih tvrđava. Nakon povratka sa fronta, sultan Sulejman mu dodjeljuje i titulu trećeg vezira 1555. godine, čime stupa u carsko veće – divan.
Narednih godina je vrijedno radio da se popne za još jednu stepenicu u hijerarhiji, pa je nakon 1561. godine i smrti Rustem-paše naslijedio Semiz Ali-pašu na mjestu drugog, a ubrzo potom zauzeo i njegovo mjesto prvog vezira.
Ovu funkciju je obavljao i za vrijeme dva naredna sultana, dok mu je njegova sposobnost prebacivanja vlasti bez većih problema nakon smrti Sulejmana donijela mjesto najmoćnijeg čovjeka unutar granica Osmanskog carstva za vrijeme vladavine Selima II.
Međutim, kako se Selim pokazao nesposobnim vladarem a nakon dolaska na vlast sultana Murata II, njegova popularnost drastično opada. Zbog čega je zamijenjen Kodža Sinan-pašom tokom 1579. godine. Ubrzo potom, na njega je izvršen atentat i on je sahranjen u turbetu pored Ejup džamije u Istanbulu.
Nasleđe
Po naređenju Mehmed-paše Sokolovića izgrađen je most u Višegradu, 1571. godine, kao i još nekoliko njih u Bosni i jedan u Crnoj Gori. U Sokolovićima je izgradio džamiju, a vjeruje se da je bio ktitor i mnogih česmi od kojih je napoznatija ona na Kalemegdanu.
Izvor: National Geographic.rs
