Karl Teodor Drajer (dan. Carl Theodor Dreyer Nilsson; Kopenhagen, 03. februar 1889 — 20. mart 1968), danski filmski režiser i scenarista. Smatra se za najvažnijeg reditelja danske kinematografije i jednog od najvećih svjetskih reditelja.
Biografija
Drajer je rođen kao vanbračno dijete služavke Džozefine Nilson koja je bila zaposlena na imanju njegovog oca Jensa Kristijana Torpa, koji je već bio u braku. Otac daje Drajera na usvajanje, tako da on dvije godine provodi u raznim sirotištima, sve dok ga ne usvoje tipograf Karl Teodor Drajer (po kojem Karl i nosi ime) i njegova žena Inger Mari, inače vrlo distancirani i hladni ljudi. Sa 16 godina napušta ”porodičnu” kuću.
Karijera
Rani radovi
Kao mladić, Drajer je radio kao novinar, da bi se potom pridružio filmskoj industriji kao pisac titlova za nijeme filmove, a potom i scenarija. Prvobitno ga je angažovao Nordisk film 1913. godine. Njegovi prvi režirani filmovi imali su ograničen uspjeh i on napušta Dansku kako bi oprobao sreću u francuskoj filmskoj industriji.
1928. snima svoj prvi klasični film, Stradanje Jovanke Orleanke. Radeći na osnovu transkripta suđenja Jovanki Orleanki, stvorio je remek-djelo emocija koje se podjednako oslanjalo na realizam i ekspresionizam.
Obzirom da je danska filmska industrija tog vremena bila u katastrofalnom finansijskom stanju, Drajer je zavisio od privatnog finansiranja barona Nikolasa de Gunzburga kako bi snimio svoj sledeći film, danas klasik, Vampir (1932), nadrealnu meditaciju o strahu. Logika ustupa mjesto raspoloženju i atmosferi u ovoj priči o čovjeku koji štiti dvije sestre od vampira. Oba filma su propala na blagajnama, a Drajer nije snimio više nijedan film do Drugog svjetskog rata.
Kasnija karijera
Do 1943, Danska je bila pod nacističkom okupacijom, a Drajerov film Dan gnjeva imao je za temu paranoju oko lova na vještice (u sedamnaestom vijeku) u izrazito teokratskoj kulturi. Ovim radom Drajer je uspostavio stil koji će obilježiti njegove zvučne filmove: pažljive kompozicije, oštra monohromna kinematografija i veoma dugi kadrovi.
Drajer je snimio dva dokumentarna filma prije svog sledećeg dugometražnog igranog filma, 1955. godine, Ordet (Riječ), zasnovanog na istoimenoj drami Kaja Manka. Film kombinuje ljubavnu priču sa konfliktom vjere.
Poslednji Drajerov film bio je Gertruda iz 1964. Iako ga neki vide kao slabiji film od svojih prethodnika, on se sasvim uklapa u Drajerovu karijeru, a bavi se ženom koja, kroz nevolje svog života, nikada ne izražava žaljenje zbog svojih izbora. Dejvid Tomson kaže da Gertrudu „očekuje ponovno otkrivanje kao Drajerovog najboljeg filma.“ Tomson citira Drajera:
Ono što me zanima — a ovo dolazi pre tehnike — jeste da reprodukujem osjećanja likova u mojim filmovima… Važno je… ne samo da uhvatim riječi koje izgovaraju, već i misli koje stoje iza riječi. Ono što tražim u svojim filmovima, ono što želim da dobijem je prodor u duboke misli mojih glumaca pomoću njihovih najsuptilnijih izraza…koji leže u dubini njihove duše. To me zanima prije svega, a ne tehnika bioskopa. Gertrud je film koji sam snimio svim svojim srcem.
Veliki, nikad završeni projekat Drajerove karijere bio je film o Isusu. Iako je scenario napisan (objavljen 1968. godine), nestabilni ekonomski uslovi i Drajerov sopstveni perfekcionizam ostavili su projekat nezavršenim.
Filmografija
Kratki filmovi
Dobre majke (Mødrehjælpen, 12 min, 1942)
Voda od zemlje (Vandet på landet, 1946)
Borba protiv raka (Kampen mod kræften, 15 min, 1947)
Danska seoska crkva (Landsbykirken, 14 min, 1947)
Stigli su do trajekta (De nåede færgen, 11 min, 1948)
Torvaldsen (10 min, 1949)
Storstremski most (Storstrømsbroen, 7 min, 1950)
Dvorac unutar dvorca (Et Slot i et slot, 1955)
Dugometražni filmovi:
Predsjednik (1919)
Sveštenikova udovica (1920)
Listovi iz Sotonine knjige (1921)
U davna vremena (1922)
Volimo jedni druge (1922)
Majkl (1924)
Gospodar kuće (1925)
Nevjesta iz Glomdala (1925)
Stradanje Jovanke Orleanke (1928)
Vampir (1932)
Dan gnjeva (1943)
Riječ (1955)
Gertruda (1964)
Za Press priredio: Dragan Leković
