Danas se navršava 69 godina od smrti Alana Matisona Tjuringa, britanskog matematičara, logičara i pionira računarstva.
Ovaj izuzetni um je svojim radom ostavio dubok trag u svijetu tehnologije, a njegova hrabrost tokom Drugog svjetskog rata ostaje izvor divljenja i inspiracije.
Rođen 23. juna 1912. godine u Londonu, Alan Tjuring je brzo pokazao izuzetan talenat za matematiku. Tokom svoje karijere, postao je jedan od najznačajnijih naučnika 20. vijeka.
Njegov rad se širio na različite oblasti, ali je najpoznatiji po svom ključnom doprinosu u oblastima teorije izračunljivosti i vještačke inteligencije.
Tokom Drugog svjetskog rata, Tjuring je bio ključni član britanskog tima koji je radio na dešifrovanju njemačke šifre “Enigma”. Njegova genijalnost i matematičke vještine bile su ključne u otkrivanju tajnih poruka nacističkih vojnika. Rad na razvoju mašine pod nazivom “Bomba” omogućio je britanskoj vojsci da dešifruje šifre, čime je savezničkim snagama pružena značajna prednost.
Uprkos svom herojskom doprinosu tokom rata, Tjuring je patio zbog svoje seksualne orijentacije. U to vrijeme, homoseksualnost je bila krivično djelo u Velikoj Britaniji. Godine 1952. Tjuring je osuđen za “protivprirodnu djelatnost” i podvrgnut hemijskoj kastraciji. Ovaj postupak imao je teške posljedice na njegovo mentalno zdravlje i doveo je do njegove prerane smrti.
Tjuring je umro 1954. godine pošto je pojeo jabuku napunjenu cijanidom. Njegova smrt se smatra samoubistvom.
Tek mnogo godina kasnije, 2013. godine, Alan Tjuring je posthumno pomilovan i priznat kao heroj svoje zemlje. Osuda za “teško nedolično ponašanje” je povučena i njega je, 24. decembra 2013. godine, posthumno pomilovala kraljica Elizabeta II.
Alan Tjuring je tek četvrta osoba od 1945. godine koja je u Ujedinjenom Kraljevstvu dobila kraljevsko pomilovanje.
Enigma “Enigme”
“Enigma” je elektromehanički uređaj, razvijen poslije Prvog svjetskog rata, do 1925. godine, a korišćen je prvenstveno u poštanskom i trgovinskom saobraćaju. Od 1926. je bio u upotrebi u njemačkoj vojsci.
Najvažniji dio mašine je rotor, a suština rada je u tome da se dvije mašine podese na isti način, tako da jedna šalje šifrovanu poruku dok je druga prima i dešifruje. Ključ rotora se mijenja na svakih 29 dana, a slova se svaki naredni put šifriraju drugim slovom i ista riječ i ista poruka se svaki naredni put šifriraju na drugačiji način.
Iako svjetska javnost smatra da su britanski stručnjaci uspjeli da razbiju šifre sa “Enigme”, to su prvo uradili Poljaci 1932. godine, i to pod vođstvom matematičara i kriptologa Marijana Rajevskog.
Rajevski je uspio da rekonstruiše mašinu, i to civilnu, koju su poljski obavještajci kupili u Njemačkoj i onda je prokrijumčarili u Poljsku. To je bio početak rada, jer ipak Poljaci nisu imali uvid u njemačka podešavanja koja su se mijenjala na svakih 29 dana.
Neposredno prije njemačkog napada na Poljsku, Rajevski je sa kolegama i kompletnom dokumentacijom prebjegao u Francusku, a poslije pada Francuske u Britaniju.
Međutim, Britanci su Rajevskog i njegove kolege postavili u jedinice koje nisu imale veze sa razbijanjem šifre na “Enigmi”, a posao na razbijanju njemačke šifre nastavili su britanskih stručnjaci u Blečli parku.
Vođa tima bio je Alan Tjuring.
Zarobljavanje nekoliko uređaja “Enigma”, posebno na podmornicama, pomoglo je da se do kraja rata u potpunosti “provali” u njemački sistem kriptozaštite.
Zanimljivo je da su Njemci da kraja rata vjerovali da je sve što šalju preko “Enigme” sigurno i nikada nisu saznali da su ih Poljaci, a kasnije i Britanci, nadmudrili.
Izvor: 24sedam.rs
