Leonardo di Pietro da Vinci, poznat kao Leonardo da Vinči (15. april 1452. — 2. maj 1519.), italijanski renesansni arhitekta, pronalazač, inženjer, kipar i slikar. Bio je opisan kao ideal “renesansnog čovjeka” i kao univerzalni genije. Poznat je po svojim remek-djelima, kao što su “Posljednja večera” i Mona Lisa, a njegovi izumi se i danas koriste u modernoj tehnologiji. Pomogao je razvoju anatomije, astronomije, i građevinarstva.
Njegove slike se danas smatraju vrhunskim djelima. Bio je fasciniran misterijom ljudskog lica i mogućnošću čitanja “pokreta duše” kroz pokrete i izraze lica. Leonardov portret žene fiorentinskog zvaničnika toga vremena “Mona Lisa” nadaleko je poznat po zagonetnom izrazu lica portretisane dame. Portret “Mona Lisa” je prvi psihološki portret napravljen u istoriji te se zato daje toliki značaj ovom djelu.
Biografija
Njegov život je prvi put opisan u biografiji Giorgia Vasarija „Le Vite de’ più eccellenti pittori, scultori, ed architettori“ („Život slavnih slikara…“)
Leonardo da Vinči je rođen u doba renesanse, 15. aprila 1452. na 3 km od Vincija na seoskom imanju, između naselja Ankijano i Faltonjano. Bio je vanbračno dijete.
Leonardo je išao u školu u Vinčiju. Učitelji mladog Leonarda su bili zatečeni njegovim pitanjima i razmišljanjima. U školi je učio da čita, piše i računa. Takođe je učio geometriju i latinski. Kasnije je usavršavao znanje latinskog, jer je smatrao da nije dovoljno naučio u školi. Sa 14 godina preselio se u Firencu, gdje je radio kao pomoćnik u jednoj radionici.
Leonardo je rastao sa svojim ocem u Firenci. Oko 1466. godine je postao učenik slikara Andree del Verokija a kasnije je postao nezavisan slikar u Firenci.
Leonardo uči zanat 1466. u Verokijevoj umjetničkoj radionici. Verokio je bio vodeći firentinski kipar, zlatar i slikar. Bio je oduševljen crtežima mladog Leonarda i prima ga u svoju radionicu, gdje da Vinči počinje da radi sa mnogim poznatim umjetnicima – Botičelijem, Peruđinom, di Kredijem. U junu 1472. Leonardo je postao član slikarske bratovštine, čime je završio školovanje. U knjizi upisanih u bratovštinu da Vinci je upisan pod imenom Lionardo.
Prvo poznato Leonardovo djelo je crtež brda Arna – urađen 5. avgusta 1473. Na njemu se vidi Leonardova darovitost, jer je realistično naslikao pejzaž, što niko prije njega nije uradio.
1476. Leonardo i Verokio su po narudžbini naslikali sliku Hristovog krštenja. Leonardo je naslikao prednjeg anđela i pejzaž. Razlika između ova dva umjetnika vidi se u izradi anđela.
Oko 1482. do 1499. godine je radio za Ludovika Sforcu, vojvodu iz Milana gdje je osnovao i vlastiti atelje sa učenicima. Tad je upotrebljeno 70 tona bronze za izradu oružja (koje je inače bilo namijenjeno za izradu velikog Sforcinog konjaničkog spomenika) u neuspjelom Sforcinom pokušaju da odbrani Milansko Vojvodstvo od vojske francuskog kralja Luja XII. Milano se predao bez otpora i 1498. Sforca je bio svrgnut. Leonardo je ostao u Milanu sve do vremena kada je vidio kako francuski strijelci lukovima treniraju na njegovom modelu skulpture „Gran Cavalo“ i otišao je najprije u Mantovu a zatim u Veneciju. U Firencu se vratio aprila 1500. godine. Stupa u službu Ćezarea Bordžije, sina pape Aleksandra VI. (kojeg su zvali „Vojvoda Valentino“) kao vojni arhitekta i graditelj. 1506. godine se vraća u Milano koji je (od kako su istjerani Francuzi) bio u rukama Maksimilijana Sforce. 1507. se srijeće sa 15 godišnjim aristokratom, grofom Frančeskom Melcijem koji je postao njegov učenik, životni drug i nasljednik.
Od 1513. – 1516. živio je u Rimu. 1515. godine je Milano opet bio okupiran i Leonardu je bilo povjereno stvaranje dekoracije za mirovne pregovore u Bolonji između francuskog kralja Fransoe I. i pape Lava X. 1516. godine je stupio u službu kralja Fransoe I. Živio je u zamku pored kraljeve rezidencije, imao velika primanja i postao kraljev prijatelj. Umro je u Francuskoj, u gradu Amboaz, u zamku Klo-Lise i u skladu sa njegovom poslednjom željom njegov kovčeg je pratilo 60 prosjaka. Sahranjen je u kapeli zamka Amboaz.
Priredio: Dragan Leković
