Michael Francis Moore (23. april 1954 -), američki sineast, pisac i ljevičarski politički komentator, poznat kao autor Bowling for Columbine, Fahrenheit 9/11, Sicko i Capitalism: A Love Story, četiri od osam dokumentarnih filmova s najvećom zaradom u istoriji dokumentarnih filmova. Moore je u svojim djelima žestoko kritikovao globalizaciju, velike korporacije, kapitalistički sistem, pravo na nošenje oružje, te posebno rat u Iraku te politiku predsjednika Georgea W. Busha, što ga je sredinom 2000-ih učinilo jednim od najpopularnijih i najuglednijih sineasta i javnih ličnosti današnjeg svijeta.
Rani život
Michael Moore je rođen u gradu Flint, Michigan čija glavna industrijska grana je bila General Motorsova fabrika automobila. Tokom srednje škole bavio se s dramom i debatama, a po odlasku na fakultet (koji neće završiti) piše za studentske novine. S 22 godine Moore je osnovao svoj gradski nedjeljni časopis i radeći na njemu provodi sljedećih desetak godina sve do trenutka kada ga pozivaju u Kaliforniju kako bi postao glavni urednik časopisa Mother Jones 1986. godine. Njegova karijera u Kaliforniji će iznenada biti zaustavljena kada odbija u časopis dodati tekst koji napada sandiniste zbog navodnih kršenja ljudskih prava pošto ga je smatrao neistinitim. Takođe, u isto vrijeme Moore dobija zabranu od vlasnika da piše o zatvaranju automobilske fabrike u svom rodnom gradu pa isprovociran s ta dva naređenja na naslovnu stranu Mother Jones postavlja priču o fabrici nakon čega dobija otkaz. Tokom sudskog postupka koji pokreće zbog protivzakonitog otkaza Michael Moore će dobiti 58.000 dolara koje ulaže u pravljanje svog prvog filma 1989. godine.
Važniji filmovi
Roger & Me
U svom prvom filmu iz 1989. godine Michael Moore govori o zatvaranju fabrike General Motorsa u Flintu, Michigan i posljedicama po grad. Takođe, film se bavi otvaranjem nove fabrike u Meksiku gdje postoji jeftinija radna snaga kako bi kompanija uštedila na platama. Roger iz imena filma je glavni menadžer General Motorsa koji je donio odluku o preseljenju proizvodnje.
Canadian Bacon
Tokom 1995. godine Moore je završio snimanja svog jedinog igranog filma koji se bavi potrebom američkog predsjednika da nađe ili stvori novog neprijatelja nakon Hladnog rata kako bi povećao svoju popularnost i uticaju državne propagande mržnje na obične ljude.
Bowling for Columbine
Početkom nove decenije Moore dovršava svoj najnagrađeniji film do sada. Bowling for Columbine koji izlazi u bioskope 2002. godine i kritički govori o američkoj kulturi oružja i nasilja dobija nagradu filmskog festivala u Cannesu, filmsku nagradu Cesar za najbolji nefrancuski film i Oskara za dokumentarni film. Takođe, film je postigao rekord po najvećem prihodu za dokumentarni film u istoriji.
Fahrenheit 9/11
U dokumentarnom filmu Fahrenheit 9/11 iz 2004. godine Michael Moore se bavi reakcijom vlade SAD-a na napade 11. septembra 2001. i s vezama porodice George W. Busha i porodice Osame bin Ladena. Film je osvojio Zlatnu palmu i 200 miliona dolara na bioskopskim ulaznicama. Ime filma se poziva na knjigu Fahrenheit 451 koja govori o nekoj budućoj totalitarnoj državi koja spaljuje knjige. Tokom pravljenja puni naziv filma je bio “Fahrenheit 9/11:Temperatura na kojoj sloboda gori”, ali je drugi dio imena izbačen malo prije izlaska u bioskope.
Sicko
Kada se čulo da sada već “zloglasno” poznati Michael Moore počinje raditi na filmu o američkom zdrastvenom sistemu, farmaceutske kompanije Pfizer, Eli Lilly, AstraZeneca i GlaxoSmithKline su zabranile svojim radnicima da govore s Moorom. Film je premijerno prikazan 19.05.2007 u Cannesu i potom 29.06.2007 u SAD. Sicko je bio nominovan za filmsku nagradu Oscar, a bio je treći najprofitabilniji dokumentarni film svih vremena.
Capitalism: A Love Story
Capitalism: A Love Story je dokumentarni film koji je svoju premijeru imao 23.9.2009. godine. U njemu Moore se bavio finansijskom krizom 2007 – 2010, ali film zbog ograničenog prikazivanja u bioskopima nije postigao ni približan uspjeh prethodnih dokumentaraca.
Knjige
Nakon uspjeha svojih prvih filmova Michael Moore je počeo pisati knjige. Sljedeće od njegovih knjiga su postali bestselleri:
Downsize This! iz 1995 govori o moći korporacija nad vladom SADa
Stupid White Men iz 2001 koja kritikuje savremenu američku politiku.
Dude, Where’s My Country? iz 2003, koja govori o vezama Saudijske kraljevske, Bushove i Bin Ladenove porodice.
Priredio: Dragan Leković
