Mihail Nikolajevič Barišnjikov (rus. Михаил Николаевич Барышников, let. Mihails Barišņikovs, engl. Mikhail Nikolaevitch Baryshnikov; 28. januar 1948) rusko-američki baletan, koreograf i glumac.
Mihail Barišnjikov je odrastao u Rigi, kao sin ruskih roditelja. Tamo je pohađao prve časove baleta. Sa 15 godina primljen je na baletsku akademiju „Vaganova“ u Lenjingradu. Tri godine kasnije, postao je solo igrač u čuvenom Kirov Baletu. Za vrijeme gostovanja u Kanadi, 1974, zatražio je politički azil u SAD. Tamo je nastupao sa raznim baletskim grupama. U periodu 1979 – 1980 bio je glavni baletan u Njujorku. Od 1980—1989 bio je umjetnički direktor „Američkog baletskog teatra“. Američki državljanin postao je 1984. Bio je saosnivač i radio za „Vajt ouk“ (White Oak) plesni projekat u periodu 1990-2002.
Ima kći Aleksandru sa glumicom Džesikom Lang, i troje mlađe djece, Sofiju, Anu i Petra, sa bivšom balerinom Lizom Rajnhart.
Pored rada u oblasti plesa i baleta, nastupao je i u ulogama na Brodveju i u filmovima. U TV seriji „Seks i grad“ igrao je ulogu Aleksandra Petrovskog.
Mladost
Mihail Barišnjikov je rođen u Rigi, tada Letonskoj SSR, Sovjetskom Savezu, sada Letoniji. Roditelji su mu bili Rusi: Aleksandra (krojačica; rođena Kiseljova) i Nikolaj Barišnjikov (inženjer). Prema Barišnjikovu, njegov otac je bio strog, ”vojni” čovjek, a majka ga je upoznala sa pozorištem, operom i baletom. Izvršila je samoubistvo kada je on imao 12 godina.
Plesačka karijera
1960–1974: Rane godine
Barišnjikov je započeo studije baleta u Rigi 1960. godine, sa 12 godina. 1964, upisao je školu Vaganova, u tadašnjem Lenjingradu (danas Sankt Peterburg). Barišnjikov je ubrzo osvojio glavnu nagradu u juniorskoj diviziji Međunarodnog baletskog takmičenja u Varni. Pridružio se Baletu Marijinski, koji se tada zvao Kirov balet, 1967. godine. Prepoznajući talenat Barišnjikova, njegovu izuzetnu scensku prisutnost i čistoću tehnike, nekoliko sovjetskih koreografa, uključujući: Olega Vinogradova, Konstantina Sergejeva, Igora Černjikova i Leonida Jakobsona, koreografisali su posebno za njega balete. Barišnjikov je napravio prepoznatljive uloge; Jakobsonovog virtuoznog Vestrisa iz 1969. zajedno sa intenzivno emotivnim Albrehtom u Žizeli. Dok je još bio u Sovjetskom Savezu, kritičar Njujork tajmsa Klajv Barns nazvao ga je „najsavršenijim igračem kojeg sam ikada vidio“.
1974: Bjekstvo u Kanadu
Izuzetan talenat Barišnjikova bio je očigledan od njegove mladosti, ali budući da je visok 5′ 5″ (165 cm) ili 5′ 6″ (168 cm) – niži od većine plesača – nije mogao da se izdiže iznad balerine en pointe i zbog toga je prebačen na sekundarne uloge. Još više frustrirajuće za njega, sovjetski plesni svijet je držao bliskom tradiciju 19. vijek, namjerno izbjegavajući zapadne koreografe, čija je djela Barišnjikov viđao na povremenim turnejama i filmovima. Njegov glavni razlog za napuštanje Sovjetskog Saveza bio je upravo rad sa zapadnim koreografima.
29. juna 1974, u Torontu, dok je bio na turneji sa Boljšojem, Barišnjikov je prebjegao tražeći politički azil u Kanadi. Kako se prisjeća Džon Frejzer, baletski kritičar iz Toronta, koji je pomogao Barišnjikovu da pobjegne, on mu je zapisao brojeve telefona ljudi na malom komadu papira i sakrio ga ispod vjenčanog prstena. Na banketu posle jednog šoua uspio je da odvuče pažnju oficira KGB-a koji je pratio Barišnjikova kao prevodilac, i dao Barišnjikovu tu cedulju. Ubrzo se Barišnjikov pridružio na kratko Nacionalnom baletu Kanade u gostujućoj ulozi. Takođe je najavio da se neće vraćati u SSSR. Njegov prvi televizijski nastup nakon što je izašao iz privremene izolacije u Kanadi bio je sa Nacionalnim baletom Kanade u La Sylphide. Zatim je otišao u Sjedinjene Države. U decembru 1975. godine, on i njegova plesna partnerka Natalija Makarova bili su prominentno prikazani u epizodi BBC-jeve televizijske serije Arena.
U prve dvije godine nakon bjekstva, plesao je za najmanje 13 različitih koreografa, uključujući Džeroma Robinsa, Glena Tetlija, Alvina Ejlija i Tvajlu Tarp. „Nije važno da li je svaki balet uspješan ili ne“, rekao je 1976. godine plesnoj kritičarki Njujork Tajmsa Ani Kiselgof. „Novo iskustvo mi daje mnogo. On je naveo svoju fascinaciju načinima na koje je Ejli miješala klasičnu i modernu tehniku i svoju početnu nelagodnost kada je Tarp insistirao da uključi ekscentrične lične gestove u ples.
1974–1978: Glavni igrač Američkog baletskog pozorišta
Od 1974. do 1978, Barišnjikov je bio glavni igrač u Američkom baletskom pozorištu (ABT), gdje je bio partner sa Gelsi Kirkland. U istoj ustanovi je bio direktor od 1980. do 1989. godine.
Za Press priredio: Dragan Leković
