Centar za klimatske promjene UDG organizovao je danas Okrugli sto “Prezentacija rezultata istraživanja stavova žena i mladih u Crnoj Gori o bezbjednoj upotrebi i odlaganju hemikalija”. Okrugli sto je organizovan u okviru projekta “Znanjem o hemikalijama ka održivoj zajednici”, koji je podržan grantom SMART Balkans – Civilno društvo za povezan Zapadni Balkan, uz pomoć finansiranja Ministarstva vanjskih poslova Kraljevine Norveške.
Otvarajući Okrugli sto, direktorica Centra za klimatske promjene, dr Ivana Vojinović je ukazala da je hemijsko zagađenje važan i postajaće sve veći ekološki pritisak na globalnom nivou, pa samim tim i u Crnoj Gori. U procesu EU integracija, hemikalije pripadaju Poglavlju 27 i u ovom dijelu je Crna Gora postigla visok stepen harmonizacije sa EU zakonodavstvom i ratifikovala najvažnije konvencije. Vlada Crne Gore je u avgustu 2023. godine usvojila novu Nacionalnu strategiju upravljanja hemikalijama 2024-2026, koja pokriva svega tri godine, pa se teško može smatrati strateškom vizijom u ovoj oblasti. Veliki je broj hemikalija prisutan u svakodnevnom životu u obliku deterdženata i biocidnih proizvoda, pesticida, boja, supstanci u električnim aparatima, kozmetičkih proizvoda, igračaka, ljekova, itd. i one, iako neophodne, istovremeno mogu biti toksične po ljudsko zdravlje i životnu sredinu, ako se njima ne upravlja pravilno. Iz tog razloga Centar za klimatske promjene UDG realizovao je projekat “Znanjem o hemikalijama ka održivoj zajednici” u okviru kojeg su sprovedena dva statistička istraživanja dvije ciljne grupe, žena i mladih, o njihovim stavovima o važnosti bezbjedne upotrebe i odlaganja hemikalija, kao i edukacija studenata Fakulteta na Univerzitetu Donja Gorica i srednjoškolaca u sva 3 crnogorska regiona (Srednjoj ekonomskoj školi „Mirko Vešović“ u Podgorici, Gimnaziji „Miloje Dobrašinović“ u Bijelom Polju i Gimnaziji
„Niko Rolović“ u Baru).
Predstavljajući rezultate istraživanja, dr Gordana Radojević je ukazala da iako je istraživanjem obuhvaćen značajan broj žena koje koriste 5 do 10 hemijskih proizvoda svakodnevno, kao i da većina ima završenu visoku stručnu spremu, podaci pokazuju da prilikom upotrebe i odlaganja hemikalija značajan procenat njih, još uvijek nije stekao navike koje bi smanjile rizike prilikom upotrebe i odlaganja hemikalija. Istraživanje pokazuje da je svaka četvrta žena imala nebezbjedan kontakt sa opasnim hemikalijama u domaćinstvu, što označava visok rizik po njeno zdravlje. Međutim, u tim situacijama savjetovanje sa članom porodice ili izostanak bilo kakve reakcije, su najčešće reakcije za 53,2% onih koji su imale nebezbjedan kontakt sa opasnim hemikalijama. Sa druge strane, 45,4% žena su imale alergijske reakcije, iritaciju kože ili druge zdravstvene probleme kao posljedicu upotrebe određenih hemijskih proizvoda, no bez obzira na to 42,4% nijesu posjetile ljekara ili farmaceuta po tom pitanju.
Kada je u pitaju odlaganja otpada od proizvoda koji sadrže hemikalije, samo 2,3% ispitanica taj otpad odlaže na reciklažno dvorište. Rizika od nebezbjedne upotrebe hemikalija i hemijskih proizvoda 25% ispitanica je svjesno samo kada dođe u rizičan kontakt sa njima. Zabrinjava činjenica da značajan broj ispitanica odnosno 37,9% nije informisano o specifičnim hemikalijama koje bi trebalo izbjegavati tokom trudnoće.
Istraživanje pokazuje da ispitanice nijesu adekvatno informisane o prisustvu opasnih hemikalija u proizvodima za ličnu higijenu i predmetima opšte upotrebe. Gotovo 1/3 ispitanica, nema nikakve ili veoma malo informacija o prisustvu opasnih hemikalija u proizvodima koje svakodnevno koriste.
Istraživanje pokazuje da su online izvori informacija (web stranice, blogovi, društvene mreže, itd.) glavni izvor edukacije o hemikalijama koje izazivaju zabrinutost, kao i načinu zaštite od njihovih negativnih efekata, i to za 71,2% žena. Ipak, istraživanje pokazuje da ispitanice, iako koriste online izvore kao ključne u informisanju o hemikalijama koje izazivaju zabrinutost, navode da bi ključnu ulogu u informisanju morali preuzeti Ministarstvo zdravlja (35%) i Institut za javno zdravlje (27,3%), dok 16,7% ispitanica vidi medije kao važne posrednike u širenju informacija o štetnosti hemikalija u slučaju nebezbjedne i neadekvatne upotrebe.
Na Okruglom stolu je zaključeno da tema pravilne upotrebe i odlaganja hemikalija još uvijek nije dovoljno zastupljena u javnosti u Crnoj Gori, te da se mora dosta raditi na temu stručnog informisanja opšte populacije o uticajima koje hemikalije imaju na zdravlje čovjeka.
