Na današnji dan 1859. godine u Vršcu je rođen Paja Jovanović, čuveni srpski slikar.
Sklonost za crtanje i slikarstvo pokazao je vrlo rano, da bi kada se pročulo za njegov talenat dobio prvu porudžbinu u četrnaestoj godini od vršačke crkve. Posle dobrih kritika u vezi sa tim poslom, upisao je školu crtanja kod profesora Maholca, a potom i bečku Akademiju.
Posle završenih studija nastavio je da se usavršava i sve više da putuje. Na predlog profesora proputovao je Balkan, naročito Crnu Goru, primorje, Albaniju, Bosnu i Hercegovinu, južnu i istočnu Srbiju. Bilježio je običaje, nošnju, likove, predjele. Iz tog perioda su mu slike Mačevanje, Guslar, Kićenje neveste, Arbanas, Borba pjetlova, Arbanas s čibukom i Ranjeni Crnogorac za koju je 1882. godine dobio prvu nagradu bečke Akademije i carsku stipendiju. Nakon toga odlučuje da živi u Londonu i da još češće putuje, te tako posjećuje Egipat i zemlje Magreba, Grčku, Tursku, Italiju, Španiju, Kavkaz.
Postaje 1884. godine dopisni član Srpskog učenog društva, a četiri godine kasnije i redovni član Srpske kraljevske akademije. Poslednjih godina 19. vijeka sve više počinje da slika istorijske kompozicije. Za Milenijumsku izložbu koja je trebalo da se održi u Budimpešti 1896. godine, od odbora crkvenih sabora Sremskih Karlovaca i patrijarha Georgija Brankovića dobija porudžbinu da naslika Seobu Srba pod Arsenijem III Čarnojevićem. Ovu sliku Paja je uradio u nekoliko verzija, ali zbog neslaganja sa patrijarhom ipak nije prikazana na izložbi.
U narednom periodu uradio je još nekoliko slika sa istorijskom tematikom, među kojima su Bitka u Teutoburškoj šumi, iz germanske istorije, za koju je dobio nekoliko nagrada, Takovski ustanak, po porudžbini kralja Milana Obrenovića, Ženidba Dušanova, Proglašenje Dušanovog zakonika i Krunisanje cara Dušana, za koju je dobio zlatnu medalju na svjetskoj izložbi u Parizu. Tih godina Jovanović radi ikonostas Saborne crkve u Novom Sadu, kao i crkve u Dolovu, a za Sabornu crkvu u Sremskim Karlovcima naslikao je nekoliko slika vezanih za Svetog Savu.
Prvih godina dvadesetog vijeka sve više se okreće portretima. Ovekovječio je mnoge vladare, aristokrate, naučnike, među kojima i Mihajla Pupina, cara Franju Josifa, vajara Đorđa Jovanovića, a 1903. godine tokom boravka na dvoru crnogorskog kralja Nikole naslikao je članove kraljevske porodice. U Beograd je prvi put došao 1910. godine, na poziv kralja Petra I Karađorđevića. I pored toga što je narednih decenija boravio u Ženevi i u Beču, uvijek se vraćao u Beograd i isticao svoju vezanost za grad na ušću Save u Dunav.
U dogovoru sa Muzejom grada Beograda radio je na otvaranju svog Legata, što se dogodilo tek 1970. godine. Paja Jovanović umro je 30. novembra 1957. godine u Beču, a urna sa njegovim pepelom je, po njegovoj želji, prenijeta u Beograd i položena u Aleji zaslužnih građana na Novom groblju.
Priredio: Dragan Leković
