Ežen Anri Pol Gogen (fr. Eugène Henri Paul Gauguin, 7. jun 1848 — 8. maj 1903), porijeklom Francuz, jedan je od tri slikara postimpresionizma. Gogen je imao svoj stil: slikao je pomoću velikih površina oivičenih crnom linijom (slično vitražu). Taj stil zvao se sintetizam i u njemu boja ne određuje predmet. Na Tahitiju je proveo drugi dio svog života i tamo se potpuno posvetio slikanju. Njegova djela su: Djevojke sa Tahitija nose cvijeće, Odakle dolazimo, ko smo, kuda idemo (D’où venons-nous ? Qui sommes-nous ? Où allons-nous ?)…
Na Tahiti odlazi prvi put 1891, a 1895. definitivno odlazi u Francusku Polineziju, gdje je umro u patnjama i gorčini. Njegove polinezijske teme svode se na prikazivanje animalne ljepote ženskog tijela u šaroliko ornamentiranim tkanjima u gustom zelenilu tropske vegetacije. Svoje doživljaje i ispovijesti objavio je u knjigama “Noa Noa” i “Prije i posle”. Uticao je na razvoj ekspresionizma i formiranje fovizma.
Rođen u Parizu, porijeklom potiče od španskih doseljenika u Južnu Ameriku i vicekralja Perua, i rano djetinjstvo je proveo u Limi. Unuk je Flore Tristan, osnivačice savremenog feminizma. Nakon školovanja u Orleanu, Francuska, Gogen je narednih šest godina proveo ploveći širom svijeta u trgovačkoj mornarici a kasnije i u francuskoj mornarici. Nakon povratka u Francusku 1870, zaposlio se kao pomoćnik brokera. Njegov staratelj Gistav Aroza, uspješni poslovni čovek i kolekcionar umjetničkih djela, upoznao je Gogena sa Kamijom Pisaroom 1875.
Gogen je radnim danima bio uspješan berzanski broker, a odmore je provodio slikajući sa Pisaroom i Polom Sezanom. Iako su mu prvi pokušaji bili nevješti, brzo je napredovao. Do 1884. Gogen se sa porodicom preselio u Kopenhagen, gdje je bezuspješno pokušao da se bavi biznisom. Primoran da se bavi slikarstvom da bi preživio, vraća se u Pariz 1885, i ostavlja porodicu u Danskoj. Bez dovoljno sredstava za život, njegova žena (Met Sofi Gad) i njihovo petoro djece odlaze da žive sa njenom porodicom. Gogen je nadživio dvoje od svoje djece.
Kao i njegov prijatelj Vinsent Van Gog, sa kojim je proveo devet sedmica slikajući u Arlu, Pol Gogen je doživljavao napade depresije i jednom prilikom pokušao da sebi oduzme život. Razočaran impresionizmom, smatrao je da je tradicionalno evropsko slikarstvo postalo suviše imitativno, te da mu nedostaje simbolička dubina. Nasuprot tome, umjetnost Afrike i Azije činila mu se punom mističnih simbola i snage. U to doba je u Evropi vladalo zanimanje za umjetnošću drugih kultura, naročito Japana. Pozvan je da učestvuje na 1889 izložbi koju su organizovali Dvadesetorica
Pod uticajem narodne umjetnosti i japanskih grafika, Gogen je evoluirao u kloazonizam, stil kome je kritičar Eduar Dižarden dao ime po tehnici gleđosanja koju je primjenjivao Emil Bernar. Gogen je veoma cijenio Bernarov rad i odvažnost da upotrijebi stil koji je odgovarao Gogenovom nastojanju da u svojoj umjetnosti prikaže suštinu predmeta. U Žutom Hristu (1889), koji se obično smatra najreprezentativnijim djelom kloazonizma, slika je svedena na oblasti čiste boje koje su odvojene teškim crnim konturama. U takvim djelima Gogen nije pridavao mnogo pažnje klasičnoj perspektivi i smjelo je ukinuo suptilne prelaze boje—na taj način oslobodivši se dna najkarakterističnija principa postrenesansnog slikarstva. Njegovo slikarstvo je kasnije evoluiralo u pravcu „sintetizma“ gdje ni oblik ni boja ne preovlađuju, već oboje imaju jednaku važnost.
Tokom 1891. Gogen, isfrustriran nedostatkom uspjeha kod kuće i finansijski osiromašen, plovi u Trope kako bi pobjegao od evropske civilizacije i „svega što je vještačko i konvencionalno“. (Prije toga je u nekoliko navrata pokušavao da nađe tropski raj gdje bi mogao da ‘živi na ribi i voću’ i slika svojim sve primitivnijim stilom, uključujući kratke boravke na Martiniku i kao radnik na Panamskom kanalu). Dok je živio u selu Matajea na Tahitiju, naslikao je Fatata te Miti (Pored mora), La Orana Maria (Zdravo Marijo) i druge prikaze tahićanskog života. Preselio se u Punauju 1897, gdje je naslikao svoje remek-djelo „Odakle dolazimo“ i ostatak života proveo na Ostrvima Markiz, samo jednom posjetivši Francusku. Njegovi radovi iz tog perioda su puni kvazi-religijskog simbolizma i egzotičnih prikaza stanovnika Polinezije. U Polineziji se često sukobljavao sa kolonijalnom vlašću i katoličkom crkvom. Tokom ovog perioda je napisao i knjigu „Prije i posle“ (Avant et Après), koja predstavlja rascjepkanu zbirku zapažanja o životu u Polineziji, sjećanja, i komentare o književnosti i slikarstvu.
Umro je 1903. godine i sahranjen na groblju Kalvarija u Atuoni na ostrvu Hiva Oa, Ostrva Markiz, Francuska Polinezija.
Priredio: Dragan Leković
