Uprava policije je u periodu od 2019. do juna ove godine podnijela 24 krivične prijave protiv 33 lica zbog krivičnog djela izazivanje nacionalne, rasne i vjerske mržnje.
Kako je “Danu” saopšteno iz Uprave policije, 2019. je registrovano jedno krivično djelo izazivanje nacionalne, rasne i vjerske mržnje zbog čega je podnijeta jedna krivična prijava protiv jednog lica. Već naredne godine broj prijava je porastao na 11 protiv 15 okrivljenih, 2021. osam protiv 13 lica, a ove godine do 1. juna četiri protiv isto toliko počinilaca.
U Instituciji zaštitnika ljudskih prava i sloboda, takođe, imaju u radu predmete koji se odnose na govor mržnje i to sve učestalije. Kako se navodi u njihovom godišnjem izvještaju za 2021. godinu, lani su okončali deset predmeta koji se odnose na govor mržnje, od kojih se sedam odnosi na nacionalnu pripadnost.
Kriminolog i profesor Pravnog fakulteta Velimir Rakočević ocjenjuje za “Dan” da svako krivično djelo dobija teži oblik kada je počinjeno iz mržnje, a govor mržnje je uvod za fizičke sukobe i obračune koji se sa interneta i društvenih mreža lako mogu preseliti na ulicu ili u kafanu.
“Govor mržnje je generator agresije i nasilja. Ono što je kod njega veoma specifično jeste činjenica da počinilac akta nasilja ne mora biti onaj ko je širio govor mržnje, već je njega inspirisao neko svojim stavovima. Veća je odgovornost inspiratora govora mržnje, nego onih koji su podlegli njihovom uticaju. Inspirator i inicijator govora mržnje je onaj koji pokreće i ostvaruje taj proces, ali ga ne vidi”, kaže Rakočević.
Ombudsman je u godišnjem izvještaju ukazao da govor mržnje predstavlja opasnost u ostvarivanju zaštite ljudskih prava i vladavine prava. Ustav Crne Gore u članu sedam propisuje: “Zabranjeno je izazivanje ili podsticanje mržnje ili netrpeljivosti po bilo kom osnovu”, dok u članu osam propisuje: “Zabranjena je svaka neposredna ili posredna diskriminacija, po bilo kom osnovu”.
Takođe, Zakonom o zabrani diskriminacije propisano je: “Zabranjen je svaki oblik diskriminacije, po bilo kom osnovu”. Članom 9a tog zakona propisano je da je “govor mržnje svaki oblik izražavanja ideja, tvrdnji, informacija i mišljenja koji širi, raspiruje, podstiče ili pravda diskriminaciju, mržnju ili nasilje protiv lica ili grupe lica zbog njihovog ličnog svojstva, ksenofobiju, rasnu mržnju, antisemitizam ili ostale oblike mržnje zasnovane na netoleranciji, uključujući i netoleranciju izraženu u formi nacionalizma, diskriminacije i neprijateljstva protiv manjina”.
“U javnom i političkom diskursu gotovo je svakodnevna pojava postalo vrijeđanje, omalovažavanje i narušavanje dostojanstva ljudi, koji se stavljaju u kontekst pripadnosti određenoj ideologiji ili ideji, čak i onda kada za to ne postoje niti uvjerljivi dokazi, niti uvjerljivi razlozi. Nerijetko je u suštini osnovni cilj sadržan upravo u tome da povrijedi ličnost, a ne da razvije debatu od opšteg interesa, gdje bi pod okriljem oštre polemike mogli biti dozvoljeni i oni oblici izražavanja koji mogu da vrijeđaju ili da šokiraju javnost. Ovako, a imajući u vidu upravo jedini cilj takve retorike da uvrijedi ili omalovaži, čini se da je govor mržnje mnogo bliži definiciji ove pojave. Još uvijek snažno prisutne i dominantne teme iz domena političkog, vjerskog i etničkog identiteta nastavljaju da budu predmet oštrih konfrontacija i odricanja osobenosti koje čine ključni aspekt kulturne i duhovne egzistencije čitavih naroda i institucija”, naveo je ombudsman.
Govor mržnje prisutan je, kako ukazuju, u komunikaciji građana putem društvenih mreža ili kroz komentare na portalima, ali i u govoru javnih ličnosti, u koje spadaju i političari.
“Njihova retorika i ponašanje veoma se odražava na atmosferu u društvu generalno. Koliko je ova pojava uzela maha i bila izražen problem crnogorskog društva govori i podatak da se većina upita medija za izjavu i komentar institucije Zaštitnika u prethodnoj godini odnosila upravo na ovu oblast i svakodnevne verbalne incidente koji su provocirali javnost i stvarali povod za dalje polemike kao i produbljivanje podjela. Zaštitnik i pomoćnica za zaštitu od diskriminacije – sektora u okviru kog se postupa u predmetima gdje se utvrđuje govor mržnje, bili su učesnici brojnih domaćih i međunarodnih panel diskusija kojima se pokušavao utvrditi uzrok ali i efikasniji načini borbe sa zloupotrebom slobode izražavanja”, navodi se u izvještaju.
