Iako se opšta stopa mortaliteta u Crnoj Gori, sa završetkom pandemije, vratila na očekivani nivo, alarmantan je rast smrtnosti djece u prvoj godini života u 2022. godini, a zabrinjavajući je i broj samoubistava po kojima je Crna Gora na 14. mjestu u svijetu.
To su podaci koje su predstavili Društvo demografa i statističara (DSD) i Centar za demokratsku tranziciju (CDT) u analizi „Zašto Crnoj Gori nije stalo do sopstvenog stanovništva?“.
Prema podacima DSD-a i CDT-a, opšta stopa mortaliteta u Crnoj Gori je u porastu od 2015. godine.
“U periodu prije pandemije iznosila je 10‰ (10 umrlih na 1.000 stanovnika), da bi svoj maksimum od 14,7‰ (14,7 umrlih na 1.000 stanovnika) dostigla u periodu pandemije koronavirusa. U 2022. godini opšta stopa smrtnosti iznosila je 11,4‰”, navodi se u saopštenju.
Stopa smrtnosti djece mlađe od jedne godine, povećana je sa 1,4‰ koliko je iznosila 2021. godine na 3,4‰ u 2022. godini. Ujedno, kako navode, ovo je najveći rast smrtnosti odojčadi od 2015. godine.
“Značajan uzrok smrtnosti u Crnoj Gori je samoubistvo. Prema izvještaju Svjetske zdravstvene organizacije iz 2019. godine Crna Gora se nalazila na 14. mjestu u svijetu po broju samoubistava na 100 hiljada stanovnika. Po podacima za 180 zemalja, te godine je prosječan broj izvršenih samoubistava iznosio 9,49 na 100 hiljada stanovnika. U Crnoj Gori je broj samoubistava nastavio da raste u 2021. godini (19,4 na 100 hiljada stanovnika) i 2022. godini (20,4 na 100 hiljada stanovnika)”, navodi se u saopštenju.
Povećanje suicida ukazuju na ozbiljne probleme sa kojima se naše društvo suočava, dok sa druge strane adekvatnog odgovora javne politike još uvijek nema.
“Imajući u vidu da je stopa moraliteta najznačajniji demografski pokazatelj zdravstvenog, kao i socijalno-ekonomskog stanja, važno je dalje ispitati uzroke povećanja smrtnosti”, kažu iz dvije organizacije. .
U Crnoj Gori ne postoji pravovremena statistika o uzrocima smrtnosti, što ograničava sprovođenje analiza i planiranje zdravstvene zaštite shodno stvarnim potrebama građana.
“Posmatrano po regionima, najveću stopu smrtnosti bilježi sjeverni region u 2022. godini (13,6‰). Izuzetno visoke stope smrtnosti u sjevernom regionu bilježe: Plužine (20‰), Šavnik (20,1‰), Mojkovac 20,7‰, Kolašin 18‰, Andrijevica 18‰ i Pljevlja 17,8‰. Biološki faktori odnosno starenje stanovništva osnovni je uzrok visokih stopa mortaliteta u ovom regionu. Visoku stopu mortaliteta od opština središnjeg regiona ima i Cetinje (16,9‰)”, navodi se u saopštenju.
Imajući u vidu ove i druge podatke koje su DSD i CDT obradili, a koji svjedoče o dubini demografske krize, Crna Gora je u obavezi definisati pravce populacione politike, sa ciljem da se transformiše u državu u kojoj se više rađa nego umire, kao i državu u koju se više dolazi nego odlazi.
“Crna Gora od obnove nezavisnosti nije imala Vladu koja se na sistematski način bavila populacionom politikom, niti jer kreirala institucije koju tu politiku mogu kvalitetno sprovoditi. Umjesto brige za buduća kretanja stanovništva, naši donosioci odluka su se radije odlučivali za ignorisanje problema ili vođenje “plitkih” politika kojima se ozbiljni demografski problemi žele riješiti jednokratnim isplatama za novorođenu djecu”, smatraju u CDT-u.
Nova populaciona politika u Crnoj Gori, kako zaključuju, od početka mora biti usklađena sa praksom razvijenih demokratskih država.
