Rene Dekart (31.03.1596 – 11.02.1650) francuski matematičar, fizičar i filozof koji je postavio temelj francuske kulture.
Roden je 31. marta 1596. godine u La Eju (La Haue, današnji Descartes) u Francuskoj. Bio je član imućne građanske porodice koja je dala nekoliko učenih ljudi. Otac mu je bio advokat i sudija, pa nije imao mnogo vremena za porodicu. Majka mu je umrla godinu dana posle njegovog rodenja, pa je njega, brata i sestru podizala baka u La Eju.
1604. godine upisao je Jezuitsku skolu sa nepunih osam godina u kojoj je proveo još osam godina svog života učeći logiku, matematiku i tradicionalnu Aristotelovu filozofiju. Tada je shvatio koliko on, u stvari, malo zna, a jedini predmet kojim je bio zadovoljan bila je matematika.
Po završetku škole preselio se u Pariz, a neposredno zatim je upisao Univerzitet u Poatijeu (Poitiers). Diplomiravši prava 1616. godine, prijavio se u vojnu školu u Bredau (Breda). 1618. godine otišao je u Holandiju gdje je počeo je da uči matematiku i mehaniku kod holandskog naučnika Isaka Bekmana. Posle nepune dvije godine provedene u Holandiji, 1619 godine se priključio bavarskoj vojsci.
U periodu od 1620. do 1628. godine Dekart je putovao po Evropi, boraveći u Češkoj (1620), Mađarskoj (1621), Njemačkoj, Holandiji i Francuskoj (1622 i 1623). U Parizu je 1623. godine upoznao Mersena, koji mu je bio vrlo značajna veza sa svetom nauke. Iz Pariza je otputovao u Italiju, gdje je neko vrijeme boravio u Veneciji, da bi se ponovo 1625. godine vratio u Francusku.
Pošto se umorio od silnih putovanja, odlučio je da svoj život provede u Holandiji, u kojoj je boravio sledećih 20 godina. Francusku je posjećivao još dva puta (1644. godine po objavljivanju svog djela „Meditacije“ i 1647. godine) i tu upoznao Paskala sa kojim se prepirao oko postojanja vakuuma.
Godine 1649. dvadesettrogodišnja švedska kraljica Kristina pozvala je Dekarta da dođe u Stokholm što je on prihvatio, jer je želio da svojim savjetima utiče na vladarku tada vrlo moćne zemlje. Posle samo nekoliko mjeseci provedenih na hladnoj sjevernoj klimi, iako se kraljica dobro brinula o njemu, Dekart 11. februara 1650. godine umire od zapaljenja pluća, u pedesetčetvrtoj godini života.
Najpoznatija djela
Neposredno posle nastanjenja u Holandiji, počeo je da radi na svom prvom djelu pod nazivom „Svijet“ (Le Monde, ou Traite de la Lumiere), koje je bilo iz oblasti fizike. Pri završetku ovog rada 1633, godine do njega je stigla vijest da je Galileo osuđen na kućni zatvor od strane crkve, tako da je on odlučio da ne rizikuje objavljivajući svoj rad, koji je izašao u javnost neposredno nakon njegove smrti.
Najpoznatije njegovo djelo „Rasprava o Metodi“ (Discours de la method pour bien conduire sa raison et chercher la verite dans les sciences) objavio je 1637. godine, uz koje je objavio tri apendiksa: „Dioptrija“ (La Dioptrique), „Meteori“ (Les Meteores) i čuveni spis „Geometrija“ (La Geometrie).
„Rasprava o Metodi“ je objavljena u Lajdenu (Leiden) 1637. godine i govorila je o tome koji je, po Dekartovom mišljenju, bolji način sticanja znanja od onog koji je opisan u Aristotelovoj logici. Vjerovao je da jedino matematika predstavlja sigurno znanje, pa je zato tvrdio da sve mora biti zasnovano na njoj.
„Dioptrija“ je djelo o optici, a „Meteori“ o meteorologiji i značajno je po tome što je to prvi pokušaj da se sa naučne strane priđe proučavanju vremenskih prilika. Posle objavljivanja ovog djela, meteorologija je počela da se razvija kao nauka.
U Dekartovom najznačajnijem delu „Geometrija“, on predstavlja analitičku geometriju kao metod pomoću kojeg se geometrijske figure predstavljaju preko algebarskih jednačina. Time je on bio prvi među matematičarima koji je doveo u vezu algebru sa geometrijom. Uveo je koordinantni sistem i time postavio temelj današnjoj analitičkoj geometriji.
„Pokušao sam u Dioptriji i Meteorima da pokažem da je moj metod bolji od tradicionalnog, a u Geometriji sam to i demonstrirao“, rekao je Dekart svojim prijateljima.
Ništa manje značajna Dekartova djela su „Meditacije“ i „Principi Filozofije“.
Djelo „Meditacije“ je objavljeno 1641. godine i sastoji se iz šest meditacija: O stvarima u koje možda sumnjamo, O prirodi i čovjekovom intelektu, O Bogu (da On postoji), O istini i greškama, O prirodi materije, O postojanju materije i stvarnoj razlici između tijela i duše čovjeka.
Najobimnije i najobuhvatnije Dekartovo djelo „Principi Filozofije“, koje je objavljeno 1644. godine u Amsterdamu, sastoji se iz četiri djela u kojima Dekart pokušava da čitavom univerzumu pripiše matematičku osnovu. Definiše filozofiju kao drvo čiji je korijen metafizika, a stablo fizika iz koje se dalje granaju pojedinačne nauke. Fiziku dalje klasifikuje na mehaniku, medicinu i etiku. U djelu koristi mnoge teorije koje je uzeo „zdravo za gotovo“, tj. pretpostavlja da važe samo na osnovu svog vjerovanja da su istinite. Zbog toga je djelo naišlo na velike kritike učenih ljudi tog vremena, medu kojima je bio i Dekartov prijatelj, teolog i metafizičar, Henri Mur.
Uprkos kritikama, njegova teorija Vrtloga, koja kaže da je univerzum ispunjen materijom koja se pomoću nekog prvobitnog kretanja pretvorila u sistem vrtloga i takva drži sve zvijezde, planete, komete i ostala nebeska tijela na svojim putanjama, je bila vodeća teorija u Francuskoj čak skoro sto godina nakon što je Njutn dokazao da je takav dinamički sistem nemoguć.
Od ostalih Dekartovih djela treba pomenuti i “Raspravu o muzici” (Compendium Musicae) iz 1618. i “O strastima duše” (Des Passions de l’Ame) iz 1649. godine.
Izvor: Wikipedia
