Vilhelm Rihard Vagner (njem. Wilhelm Richard Wagner; Lajpcig, 22. maj 1813. — Venecija, 13. februar 1883), njemački kompozitor, pjesnik, esejista i muzički teoretičar.
Vagner je ličnost od presudnog značaja za istoriju muzike; kao jedan od najvećih stvaralaca na području opere (ili „muzičke drame“, kako je volio da zove svoje sopstvene), u svojim djelima je postavio osnovu ozbiljne muzike 20. vijeka, naročito u „Tristanu i Izoldi“, gdje se obilno koristi hromatizmom i gdje možemo naći koren atonalnosti. Ističe se po upotrebi lajtmotiva. U svojim esejima je teorijski postavio osnovu „sveukupne umjetnosti“ (njem. Gesamtkunstwerk), teorije po kojoj je muzička drama najsavršeniji oblik umjetničkog izraza jer obuhvata sve ostale grane umjetnosti i da ima potencijal da „iskupi svijet“, iz kog razloga su ga još za života mnogi onovremeni kritičari proglasili za megalomana.
Po mnogima je on najveći operski kompozitor, dok Verdi i Mocart ne zaostaju mnogo za njim.
Što se tematike tiče, Vagner je nalazio inspiraciju u mitologiji i legendama sjeverne Evrope, uglavnom iz islandskih izvora. Kroz svoje opere i teoretske eseje, Vagner je izvršio veliki uticaj na operu kao medijum. Zagovarao je novu formu opere koju je nazivao „muzička drama“, u kojoj su svi muzički i dramski elementi bili pomiješani. Za razliku od drugih kompozitora, Vagner je za sve svoje opere sam pisao libreto koje je on zvao „poema“, jer je vjerovao da muzička drama kao potpuna umjetnost treba da bude djelo jednog čovjeka. Ova činjenica je njegovim djelima takođe dala daleko snažniji filozofski smisao nego što je to bio slučaj kod ranijih opera. U kompozicionom stilu koji je Vagner razvio orkestar ima istu ulogu kao i pjevači. Dramska uloga orkestra obuhvata izvođenje lajtmotiva, muzičkih tema koje objavljuju posebne likove, mjesta i bitne elemente zapleta.
Vagner je uveo nove ideje u harmoniju i muzičku formu, uključujući i ekstremni hromatizam. U Tristanu i Izoldi, on je istražio granice tradicionalnog tonalnog sistema koje su mu davale identitet, vodeći ka atonalitetu u 20. vijeku. Neki istoričari muzike stavljaju početak moderne klasične muzike na prve note Tristana („Tristanov akord“).
Osim toga, Vagner je bio i veliki dirigent koji je, prema čuvenom Vilhelmu Furtvengleru, zajedno s Hansom fon Bilovom doveo do stvaranja nove generacije dirigenata.
Vagnerova djela kategorišu se sa WWV, što je skraćeno od njemačkog Wagner-Werke-Verzeichniss („Indeks Vagnerovih djela“).
Izvor: Wikipedia
