Šarlot Bronte (engl. Charlotte Brontë; Tornton, 21. april 1816 — Havort, 31. mart 1855), engleska spisateljica i najstarija od tri sestre Bronte, čija se djela smatraju vrhuncima engleske književnosti.
Život i rad
Šarlot Bronte je rođena u Torntonu u Jorkširu, Engleska, kao treće od šestoro djece, od oca Patrika Brontea (bivši „Patrik Brunti“), irskog porijekla i njegove žene, Marije Branvel. U aprilu 1820. porodica Bronte se odselila u Havort, gdje je Patrik radio i služio misu kao katolički sveštenik. Marija Branvel Bronte je umrla od raka 15. septembra 1821, ostavivši petoro kćeri i sina na odgajanje svojoj sestri Elizabet Branvel. Avgusta 1824, Šarlot je sa još tri svoje sestre poslata na školovanje u „Daughters’ School“ (za koju kažu da je uticala na predstavljanje Lowood škole u njenom djelu Džejn Ejr). Loše uslove u školi Šarlot je uspjela da izdrži i preživi, ali je sve to uticalo na njeno zdravlje, što na fizičkom, što na psihičkom planu, jer je preživljavala i smrt njene dvije starije sestre, Marije (rođene 1814) i Elizabet (rođene 1815), koje su umrle od tuberkuloze 1825, ubrzo posle napuštanja škole.
Kući, preživjela djeca: Šarlot, Branvel, Emili, i En – bila su inspirisana očevom bibliotekom opremljenom piscima kao što su: Volter Skot, Lord Bajron, 1001 noć itd. Zajedno su počeli izmišljati priče i nepoznata kraljevstva. Šarlota i Branvel su napisali priču o svojoj izmišljenoj zemlji, Angriji, dok su Emili i En pisali članak o izmišljenoj zemlji pod nazivom Gondal. Neke sage tih priča i dan danas postoje i bude radoznalost istoričara i biografa zato što otkrivaju način razmišljanja porodice Bronte u svojim najranijim godinama.
Šarlot je nastavila svoje školovanje u školi „Roe Head“ od 1831. do 1832, gdje je srela istomišljenike i buduće prijatelje, Elen Nasi i Meri Tejlor. Šarlot se vratila u školu, ali ovog puta kao učiteljica od 1835. do 1838. 1839. ona je uzela prvu od mnogih pozicija kao guvernanta raznih porodica u Jorkširu, i to je radila sve do 1841. 1842. Šarlot i Emili su otputovale do Brisela. Zbog putničkih troškova, Šarlot je podučavala engleski jezik, a Emili muziku. Ubrzo je iskrsao problem i njih dvije su se vratile kući zbog smrti njihove tetke Elizabet Branvel, koja im se pridružila u porodici posle smrti njihove majke, preminuvši u oktobru, 1842. Šarlot se vratila sama u Brisel, januara 1843, da bi prihvatila mjesto učiteljice. Njen drugi boravak tamo nije bio baš posebno srećan; bila je usamljena i nedostajala joj je kuća. Konačno se vratila kući januara 1844. i kasnije našla inspiraciju u događajima u Briselu za svoj roman „Profesor“.
Maja 1846, Šarlot, Emili, i En izdale su kolekciju poezije pod pseudonimom. Uprkos činjenici da knjiga nije privukla neku posebnu pažnju (prodate su samo dvije kopije) sestre su nastavile da pišu svoja sledeća djela. Šarlot je nastavila pod svojim imenom „Currer Bell’ kada je izdala svoja dva prva romana.
Njeni romani su:
Džejn Ejr, objavljen 1847.
Širli, objavljen 1849.
Vilet, objavljen 1853.
Roman Profesor, napisala je prije Džejn Ejr ali ga je odbilo više izdavača tako da je objavljen tek posthumno 1857.
Dosta se spekulisalo u ono vrijeme da li je Currer Bell stvarno bio muško ili žensko.
Šarlotina dela su pisana veoma emocionalnim stilom, posebno roman “Džejn Ejr”. U svoje vreme izazvao je pravu buru opisom ljubavne strasti koja junakinja osjeća prema gospodinu Ročesteru i njenim ponosnim i nezavisnim stavom. Njen sledeći roman “Širli” opisuje društvene odnose u Engleskoj tokom industrijalizacije i odlikuje se snažnom, odlučnom junakinjom kakva je ondašnjoj književnosti bila krajnje neuobičajena. “Vilet”, zasnovan na Šarlotinim sjećanjima na Brisel, današnja kritika smatra studijom ženske emocionalne represije.
Šarlotin brat, Branvel, jedini sin u porodici, umro je od hroničnog bronhitisa izazvanog pićem, u septembru 1848, mada je Šarlota bila ubijeđena da je za njegovu smrt kriva tuberkuloza. Emili i Ana su obije umrle od tuberkuloze decembra 1848. i maja 1849,.
Šarlot i njen otac su ostali sami. Zbog uspjeha romana Džejn Ejr, izdavači su je ubijedili da posjeti London, gdje je otkrila svoj pravi identitet i gdje je počela da se kreće u malo većim društvenim slojevima, sprijateljivši se sa tadašnjim velikim engleskim piscima. Uprkos svemu, nikad nije napustila Havort više od par nedjelja.
Juna 1854, Šarlot se udala za Artura Bela Nikolsa, očevog pomoćnika. Umrla je devet mjeseci kasnije tokom svoje prve trudnoće. Na sertifikatu umrlice piše kao uzrok smrti tuberkuloza, ali danas se pojavljuju pretpostavke da je možda umrla i od tifusa. Šarlot je sahranjena ispred crkve „St. Michael“ u Havortu u Engleskoj.
Priredio: Dragan Leković
