Savjetnik u američkom Stejt departmentu Derek Šole i specijalni američki izaslanik za zapadni Balkan Gabrijel Eskobar, istakli su da je vrijeme za osnivanje Zajednice opština sa srpskom većinom i da je to pravno obavezujuća međunarodna obaveza.
Šole i Eskobar, u autorskom tekstu za prištinsku Kohu, objašnjavaju kako bi izgledala Zajednica i navode da su među najvažnijim ciljevima SAD na zapadnom Balkanu da pomognu “u stvaranju uslova za zdrave, mirne i stabilne odnose Srbije i Kosova”, ocjenjujući da je ovo istorijska prilika koju obije strane treba da iskoriste.
Naglašavaju da je među najkritičnijim zadacima primjena sporazuma o Zajednici opština sa srpskom većinom i da je vrijeme da se jasno kaže šta ona jeste, a šta nije.
Kako objašnjavaju, Zajednica bi bila struktura za opštine sa većinskim srpskim stanovništvom koja bi koordinisala pitanja i usluge kao što su obrazovanje, zdravstvo, urbano i ruralno planiranje i lokalni ekonomski razvoj, drugim riječima funkcije koje su odgovornost svih opština na tzv. Kosovu.
Smatraju da je to način da se poboljša svakodnevni život građana, stvori povjerenje između Srba i vlade privremenih prištinskih institucija, obezbijede bolje veze između sjevera i ostatka tzv. Kosova i da se stvore mehanizmi da Srbi više učestvuju u društvenom životu.
Šole i Eskobar ističu da je implementacija Sporazuma o ZSO pravno obavezujuća međunarodna obaveza, koja zahtijeva akciju Prištine, Beograd, EU, kao i postojeću posvećenost Sjedinjenih Država u podršci dijalogu uz posredovanje EU.
Ukazuju na to da posvećenost Prištine stvaranju zajednice ne krši kosovski ustav, niti ugrožava, kako navode, “njen suverenitet, nezavisnost ili demokratske institucije” i dodaju da se SAD snažno protive stvaranju bilo koje etničke zajednice nalik Republici Srpskoj u BiH.
Šole i Eskobar navode da međunarodna zajednica ne nastoji da nametne rješenje, već od Prištine traži da pruži svoju viziju za Zajednicu i podsjećaju da je specijalni predstavnik EU naveo da postoji 14 sličnih aranžmana unutar EU, od kojih nijedan ne podriva evropske sisteme efektivnog upravljanja.
“U okviru dijaloga koji vodi EU, Kosovo može da odbaci opcije koje ugrožavaju njegovu pravnu strukturu, ali ne može da odbaci svoje obaveze”, ističu dvojica visokih američkih diplomata.
Dodaju da su SAD, kao, kako navode, “najprokosovskija zemlja u svijetu” posvećena podršci narodu tzv. Kosova kako bi se osiguralo da “njegova ustavna i pravna struktura ne bude ugrožena”.
Navode da bi opštine sa zajedničkim interesima, jezikom i kulturom mogle efikasnije da rade zajedno na rješavanju zajedničkih izazova u pružanju javnih usluga i kao primjer se navodi da će opštine moći da kreiraju nastavne planove i programe na srpskom jeziku za lokalne škole u nekim opštinama, a ne da rade, kako se navodi, “u vakuumu”.
Šole i Eskobar navode da bi opštine sarađivale u okviru “legitimnih kosovskih institucija i struktura” i da bi omogućavanjem određenim opštinama da efikasnije vrše ovlašćenja koja već imaju, bila izbjegnuta potreba da građani traže usluge od, kako je navedeno, “nelegalnih paralelnih struktura”.
Dodaju da bi svaka podrška i pomoć koju bi Srbija ponudila Zajednici, morala da bude transparentna i da ide legitimnim i dozvoljenim kanalima.
Šole i Eskobar naglašavaju da Zajednica opština sa srpskom većinom ne bi bila jednonacionalna i da bi to bile opštine sa srpskom većinom, gdje žive ne samo Srbi već i Albanci, Bošnjaci i drugi.
Dvojica američkih diplomata naglašavaju da su SAD spremne da podrže Prištinu da ispuni obavezu formiranja ZSO i da će stajati uz nju na svakom koraku.
