Američki satirički romanopisac i dramaturg Džozef Heler rođen je 1. maja 1923. godine. Napisao je roman Kvaka 22, cijenjeni i uticajni roman o američkim vazduhoplovcima u drugom svjetskom ratu. To je djelo postalo tako uticajno da je naslov knjige ušao u engleski i mnoge druge rječnike kao sinonim za situacije kada različiti izbori dovode do apsurdnih situacija.
Kvaka 22 je satirični, tragikomični protivratni roman. Objavljen u vrijeme Vijetnamskog rata, ubrzo je stekao kultni status među slobodoumnijim čitalaštvom u SAD-u, da bi ga kasnije prigrlila šira publika širom svijeta. Tako je priča o članu posade bombardera koji se na sve načine pokušava osloboditi obaveze letjenja, u kratko vrijeme dosegnula višemilionski tiraž. Do danas je to najčitaniji američki roman o Drugom svjetskom ratu, a naslov Kvaka 22 postao je, i ostao, opšteprihvaćeni izraz za frustrirajuće bezizlaznu situaciju. Ovaj vrhunski postulat vojne logike u knjizi je ovako pojašnjen: Bila je tu samo jedna kvaka, i to Kvaka 22, koja je specificirala da je pažnja za vlastitu sigurnost pred opasnostima koje su stvarne i neposredne proces racionalnog duha.
Kritičari se uglavnom slažu da u prvim poratnim godinama, kad je u Americi još vladala euforija zbog izvojevane pobjede u pravednom ratu, čitaoci ne bi bili skloni prihvatiti knjigu koja tako nemilosrdno i zajedljivo raskrinkava svu bijedu i užas rata, pa da bi je čak s gnušanjem odbili kao vrijeđanje i omalovažavanje nacionalnih osjećaja u tadašnjoj Americi.
A onda se raspoloženje na početku šezdesetih godina naglo promijenilo zbog rata Vijetnamu, koji je američkoj naciji donio svojevrsno otrežnjenje i poniženje, a na kraju i sramotan poraz. Mladi su ljudi odbijali sudjelovati u takvom ratu i javno demonstrirali protiv njega. U takvoj situaciji Kvaka 22 postala je u kratkom roku Biblija mlađeg naraštaja.
Izvor: Nacional.hr
