Sjeme susama je jedna od najstarijih namirnica koju čovjek koristi, i to je najstarija poznata biljna vrsta koja se uzgaja prvenstveno zbog sjemena i ulja.
Mnogima nisu poznati blagotvorni uticaji sjemena susama za zdravlje čovjeka.
Visoko cijenjene u istočnim, mediteranskim i afričkim kulturama, sjemenke susama se hiljadama godina koriste za aromatizovanje hrane, obezbjeđivanje esencijalnih masti i poboljšanje zdravlja kože. Susam ima jedan od najvećih sadržaja ulja u odnosu na sjeme drugih biljaka, a pritom ima bogat i prijatan ukus, pa ne čudi što je omiljeni sastojak jela u kuhinjama širom svijeta.
Nažalost, poslednjih godina, čini se da je sve više i više ljudi razvilo alergiju na susam, što je dovelo do toga da se ova biljka u SAD nedavno stavi na listu glavnih alergena.
Ovo sjeme sadrži do 60 procenata ulja i 20 procenata proteina, što ga čini visokim izvorom i esencijalnih masnih kiselina i aminokiselina.
Sjeme sadrži oko 50 do 60 procenata masnog ulja koje karakterišu dva važna jedinjenja – sezamin i sesamolin.
Ulje dobijeno od susama je bogato linolnom i oleinskom kiselinom, a neke od specifičnih aminokiselina koje sadrži uključuju lizin, triptofan i metionin.
Vjeruje se da postoje hiljade različitih vrsta biljke susama koje se danas uzgajaju širom svijeta, od kojih je većina divlja i ne bere se. Većina divljih vrsta iz roda susama je porijeklom iz podsaharske Afrike, ali postoje i vrste koje potiču iz Indije.
Jedna od najvećih prednosti crnog susama je impresivan profil hranljivih materija. U stvari, sjemenke susama su dobar izvor proteina i vlakana, kao i ključnih minerala poput bakra, mangana i kalcijuma.
Gvožđe koje se nalazi u susamu može pomoći u sprječavanju nedostatka gvožđa vezanog za anemiju i tako podstaći nivo energije. Iako nedostatak bakra nije tako čest, sjemenke susama obezbjeđuju dobru dozu bakra potrebnu dnevno za održavanje zdravlja nerava, kostiju i metabolizma.
Susam takođe sadrži dosta kalcijuma, iako postoje određene kontroverze o tome koliko je taj kalcijum koristan.
Sjeme susama ima najviše fitosterola koji snižavaju holesterol od skoro svih orašastih plodova, sjemena, mahunarki i žitarica. Fitosteroli su vrsta fitonutrijenata ili biljnih sterola strukturno sličnih holesterolu koji djeluju u crevima na smanjenje apsorpcije holesterola.
Oni pomažu izbacivanju holesterola unutar crijevnog trakta, smanjujući količinu raspoloživog holesterola koji se može apsorbovati. Neka istraživanja su pokazala da među 27 različitih testiranih orašastih plodova i sjemenki, sjemenke susama, pored pšeničnih klica, imaju najveći sadržaj fitosterola.
Sjeme susama je takođe bogato lignanima, vrstom polifenola koji može poboljšati profil lipida i normalizovati nivo holesterola.
Susamovo ulje se smatra jakim antihipertenzivom zahvaljujući svojoj sposobnosti da prirodno snizi nivo krvnog pritiska. Jedna studija iz 2006. istraživala je efekte susamovog ulja na ljude sa visokim krvnim pritiskom i otkrila da je efikasno u smanjenju i sistolnog i dijastolnog krvnog pritiska.
Istraživanja sugerišu i da susamovo sjeme može biti posebno korisno za žene u postmenopauzi zahvaljujući sposobnosti da poveća i reguliše nivoe polnih hormona, poboljša antioksidativni status i pomogne u upravljanju nivoima holesterola radi optimizacije zdravlja.
Osim toga, pokazalo se da se sezamin, vrsta susamovog lignana, pretvara u crijevnoj mikroflori – u enterolakton, fitoestrogensko jedinjenje sa djelovanjem sličnim estrogenu.
Balans hormona
Pošto je bogato esencijalnim masnim kiselinama, proteinima i širokim spektrom važnih vitamina i minerala, sjeme susama takođe može biti uključene kao glavni sastojak u ishrani tokom trudnoće zbog održavanja balansa hormona i radi snabdijevanja hranljivim materijama koje su potrebne za zdravlje majke i bebe.
Slično kao i laneno sjeme, semenke susama su bogat izvor prekursora lignana. Ova specifična jedinjenja proizvodi mikroflora u debelom crijevu i pokazalo se da imaju moćne efekte u borbi protiv raka, odnosno – na nekoliko specifičnih vrsta raka.
Studija iz 2005. koju je sproveo Odsjek za nauke o ishrani na Univerzitetu u Torontu istraživao je efekte davanja 25 grama cijelih lanenih sjemena i sjemena susama zdravim ženama u postmenopauzi tokom perioda od četiri nedelje.
Rezultati testa urina pokazali su povećanje lignana kod žena koje su konzumirale sjemenke, što sugeriše da jedinjenja iz njih potencijalno pomažu u zaštiti od rasta i širenja ćelija raka dijebelog creva, piše portal draxe.com.
Slično tome, studija iz 2012. takođe je otkrila da lignani mogu djelovati kao prirodni tretman, odnosno prevencija protiv raka dojke.
U studiji – nakon praćenja ukupnog i specifičnog unosa lignana kod 683 žene sa rakom dojke i 611 zdravih žena bez raka dojke, ustanovljeno je da su žene sa najvećim unosom lignana u poređenju sa najnižim unosom imale 40 do 50 odsto manje šanse za razvoj dojke.
Neke studije sugerišu da bi određena jedinjenja koja se nalaze u sjemenkama susama mogla da pomognu u povećanju sagorijevanja masti i održavanju tjelesne mase pod kontrolom.
Jedna studija na životinjama iz Merilenda iz 2012. godine zapravo je otkrila da davanje praha obogaćenog lignanima kod pacova – pomaže u smanjenju tjelesne težine i akumulacije masti.
Susam je takođe bogat vlaknima. Dijetalna vlakna pomažu u usporavanju pražnjenja želuca kako biste se duže osjećali sitim.
Takođe može održavati nivo šećera u krvi stabilnim kako bi spriječio skokove i padove koji dovode do povećane gladi i žudnje, prenosi portal draxe.com.
