Neke države članice Evropske unije svako novo uvođenje sankcija Rusiji uslovljavaju pojedinim zahtjevima, pa čak i izuzećima od sankcija, da bi, kako obrazlažu, očuvale svoju privredu ili energetski sektor.
Nedavno je bila aktuelna situacija kada je Mađarska blokirala uvođenje novih sankcija EU.
Produžene su sankcije protiv Rusije nakon što je prevazišla primjedbe vlade mađarskog premijera Viktora Orbana, dajući garancije o pitanjima u vezi s energetikom.
“Ministri inostranih poslova EU su se upravo dogovorili da ponovno produže sankcije Rusiji”, napisala je u ponedjeljak na mreži X šefica spoljne politike EU, Kaja Kallas.
“Ovo će nastaviti da uskraćuje Moskvi prihode za finansiranje rata. Rusija treba da plati štetu koju prouzrokuje”, dodala je.
Do razvoja događaja dolazi nakon što su predstavnici Mađarske blokirali zajedničku izjavu zemalja EU kojom se odbacuju predsjednički izbori u Bjelorusiji, prema informacijama izvora Radija Slobodna Evropa u Briselu.
Kako izjavu nije potpisalo svih 27 predstavnika zemalja EU u vezi s Bjelorusijom, Kallas je dala sopstvenu izjavu u kojoj je navela da izbori 26. januara nijesu bili slobodni i pošteni te je pozvala bjeloruske vlasti da oslobode sve političke zatvorenike.
Tako se „trgovina“ sankcijama nastavlja, pa su sve češći zahtjevi nekih država članica EU za izuzeće od sankcija prema Rusiji.
U velikom broju slučajeva EU izlazi u susret tim zahtjevima, pa se često dolazi do skoro nevjerovatnih podataka.
Tako, prema pisanju Financial Timesa, uprkos sankcijama uvedenim Rusiji, Evropska unija je tokom 2024. godine povećala uvoz ruskog tečnog prirodnog gasa (LNG). Prema podacima, EU je uvezla rekordnih 16,5 miliona tona ruskog LNG-a, što je porast u odnosu na 15,18 miliona tona uvezenih 2023. godine.
Ovaj uvoz čini 20 % ukupnog izvoza LNG-a iz Rusije, čime je Evropska unija postala jedan od najvećih kupaca ruskog gasa, uprkos geopolitičkim tenzijama i ekonomskim sankcijama. Ove brojke ukazuju na značaj ruskog LNG-a za energetsku stabilnost EU, iako mnoge zemlje članice javno ističu potrebu za diverzifikacijom izvora energije.
Takav rast uvoza ruskog gasa izazvao je kritike i pitanja o dosljednosti politike sankcija, s obzirom na to da energetska zavisnost EU od Rusije ostaje ključni izazov, piše Financial Times.
Dok su mnoge zemlje Evropske unije bespogovorno uvele sankcije Rusiji, pa čak i neke koje su kandidati za članstvo, kao što je Crna Gora, pojedine države, poput Slovačke i Mađarske, dobile su određene izuzetke zbog svojih specifičnih ekonomskih i energetskih okolnosti. Ovi primjeri pokazuju da međunarodne sankcije ne moraju nužno biti univerzalne i da se države mogu izboriti za izuzetke kako bi minimizirale potencijalne štete po svoje nacionalne interese.
Slovačka je, kao zemlja bez izlaza na more, izrazila zabrinutost da bi potpuna zabrana uvoza ruske nafte i gasa negativno uticala na njenu ekonomiju i energetski sektor.
EU je Slovačkoj omogućila nastavak uvoza ruske nafte preko naftovoda „Družba“, jer je zemlja izrazila tehničku i finansijsku nemogućnost prelaska na alternativne izvore energije u kratkom roku.
Ovo izuzeće omogućilo je Slovačkoj da izbjegne rast cijena energenata i očuva ekonomsku stabilnost, čime su umanjeni potencijalni rizici za njen budžet i privredu.
Mađarska se protivila uvođenju određenih sankcija, navodeći da bi one ugrozile energetsku sigurnost i industrijski sektor zemlje.
Mađarska je takođe dobila pravo da nastavi uvoz ruske nafte preko naftovoda „Družba“, kao i određene povlastice za uvoz ruskog gasa. Osim toga, Mađarska je tražila izuzetke za svoje nuklearne projekte koji zavise od saradnje s Rusijom.
Mađarski premijer Viktor Orban je izjavio da od sankcija Rusiji ova država, do sada, ima štetu od 19. milijardi eura.
Mađarska je kroz lobiranje u EU uspjela da minimizuje uticaj sankcija na domaću ekonomiju, štiteći svoj budžet i energetske resurse.
Ovi primjeri pokazuju da je moguće izdejstvovati specifična izuzeća od sankcija kada su nacionalni interesi značajno ugroženi. Crna Gora, kao mala ekonomija sa značajnim udjelom ruskih investicija u nekretninskom i turističkom sektoru, mogla bi se ugledati na Slovačku i Mađarsku.
Tako bi i Crna Gora mogla argumentovati da sankcije koje pogađaju ruske investitore negativno utiču na njen budžet, posebno s obzirom na zavisnost ekonomije od stranih investicija i turizma.
Na primjer, Crna Gora bi mogla tražiti dozvolu za olakšice u vezi s upravljanjem zamrznutom imovinom, kao i mogućnost da ruski investitori izvan spiska sankcionisanih pojedinaca nastave s poslovnim aktivnostima.
Prioritet zaštite nacionalnih interesa: Kao i Slovačka i Mađarska, Crna Gora može istaći potrebu očuvanja svojih ekonomskih i socijalnih interesa u međunarodnim pregovorima o sankcijama.
Primjeri Slovačke i Mađarske naglašavaju da je moguće postići izuzetke od sankcija kroz lobiranje i argumentaciju o specifičnim nacionalnim interesima. Crna Gora bi mogla razmotriti sličan pristup kako bi smanjila potencijalne finansijske i pravne rizike povezane sa sankcijama i njihovim uticajem na budžet i privredu zemlje.
Izvor: Dan
