Rođen je 5. januara 1932. u Alesandriji, Italija a umro 2016. u Milanu. Njegov otac, Giulio, bio je računovođa po zanimanju i učestvovao je u tri rata, a njegova majka, Giovanna, se tih ratnih godina preselila s Ekoom u Pijemont.
Ekov otac je želio da on postane advokat, ali mu se želja nije ostvarila, sin mu se počeo baviti srednjovjekovnom filozofijom i književnošću.
1962. Eko se oženio Renatom Ramge koja je bila učiteljica njemačke umjetnosti. Dobili su dvoje djece, sina i kćerku.
Bio je pisac i semiolog, doktor filozofije na Univerzitetu u Torinu. Doktorska teza mu je bila na temu Estetski problem u Svetog Tome (1956), a njegov interes za filozofiju Svetog Tome Akvinskog i srednjovjekovne kulture bio je manje-više prisutan u svim njegovim djelima, da bi se najeeksplicitnije pojavio u romanu Ime ruže (1980). Od 1971. godine radio je kao nastavnik na Univerzitetu u Bolonji, gdje je bio na Katedri za semiotiku.
U širokoj Ekovoj produkciji mogu se definisati dvije ključne pretpostavke: prvo, uvjerenje da svaki filozofski koncept, svaki umjetnički izraz i svaka kulturna manifestacija, bilo koje vrste, mora biti postavljena unutar svog istorijskog opsega; i drugo, potreba za jedinstvenom metodom analize, koja se zasniva na semiotičkoj teoriji, koja omogućava tumačenje svakog kulturnog fenomena kao akta komunikacije kojim upravljaju kodeksi, i stoga, izvan bilo kojeg idealističkog ili metafizičkog tumačenja.
Uzimajući u obzir ovaj pristup, može se razumjeti raznolikost aspekata koje je analizirao Umberto Eko, od avangardne umjetničke produkcije, kao u Otvorenom radu (1962), do masovne kulture, kao u Apokaliptičkom i integriranom (1964) ili u Nadčovjek masa (1976). Sistematizaciji semiotičke teorije posvetio se, prije svega, u Ugovoru o opštoj semiotici (1975), objavljenom skoro u isto vrijeme u Sjedinjenim Državama sa naslovom Teorija semiotike, radu u kojem je razradio teoriju kodova i tipologiju načina proizvodnje znakova.
U godinama uspona strukturalizma, Umberto Eko je napisao, suočavajući se sa ontološkom koncepcijom strukture prirodnih i kulturnih fenomena, Odsutnu strukturu (1968.), koja bi u Lektoru u fabuli (1979) dostigla svoj optimalni nastavak. U ovom posljednjem radu, u stvari, navodi se da razumijevanje i analiza teksta zavise od interpretativne saradnje između autora i čitaoca, a ne od pripreme i utvrđivanja osnovnih struktura, fiksnih jednom za svagda .
Međutim, neki osnovni koncepti Ugovora o opštoj semiotici ponovo su proučavani, diskutovani i ponekad modifikovani od strane samog autora u nizu članaka napisanih za Einaudi Enciklopediju, a kasnije sakupljenih u Semiotici i filozofiji jezika (1984). Pojam znaka, posebno napuštajući model “rječnik” za “enciklopedijski” model, više se ne pojavljuje kao rezultat fiksne ekvivalencije, uspostavljene kodom, između izraza i sadržaja, već je rezultat zaključivanja, to jest, dinamika semioze.
Ovim teoretskim radovima dodaju se svezci u kojima je Umberto Eko prikupljao posredne tekstove i aktuelne članke, kao što je Diario Minimum (1963), u kojem se nalaze poznati Elogio di Franti i Fenomenologia di Mike Bongiorno; Il costume di casa (1973); Dalla peripheri dell’impero (1976) i Sette anni di desiderio (1983).
1980. objavio je roman Ime ruže, citiran gore, srednjovjekovni ambijent inspirisan policijom, čije stranice savršeno kombinuju sve teorijske teme Ekovog rada, uz odgovarajuću istorijsku rekonstrukciju sa scenarijom maštovitog zapleta i velike narativne umjetnosti.
To je radnjom nabijena priča koja se odvija u srednjovjekovnoj italijanskoj opatiji i gdje, sa strukturom sličnom policijskim romanima, protagonist, engleski fratar po imenu Guillermo de Baskerville, istražuje seriju ubistava i otkriva ubicu.
Ova duga priča, napisana na nagovor Jorge Luisa Borgesa (slijepog bibliotekara naracije), je mješavina različitih književnih oblika: crni roman, istorijski žanr, imitacija srednjovjekovnih ili humorističkih stilova crtanog filma, moderan roman. Veliki dio uspjeha djela, koji je postao evropski bestseler, leži u savršenstvu pisanja, koje vješto kombinuje citate sa originalnim materijalima, dajući oblik paradoksalnom katalogu postmodernosti, u kojem se svako stvorenje rađa iz osjećanja, a prema Eku, “sve je već rečeno i napisano”.
Fukoovo klatno (1988), drugi roman autora, pokušao je ponovo da stvori hermetičku, okultističku i masonsku tradiciju kao metaforu za iracionalnost koja opstaje u savremenim terorističkim pokretima i u ekonomskoj mafiji. Iako je i preveden i prodavan širom svijeta, nije uživao u naklonosti kritičara i čitalaca, niti je izazvao povoljne kritike kao Ime ruže.
Umberto Eko je umro od raka pankreasa 19. februara 2016. u 84. godini života.
Izvor: Sećanja.com
Za Press priredio: Dragan Leković
