Hapšenje predsjednika Opštine Budva Mila Božovića, koje je realizovano po nalogu Specijalnog državnog tužilaštva (SDT), izazvalo je različite reakcije u crnogorskoj javnosti.
Božoviću je prošle nedjelje određeno zadržavanje do 30 dana, a na teret mu se stavlja krivično djelo stvaranje kriminalne organizacije i tri krivična djela: neovlašćenja proizvodnja, držanje i stavljanje u promet opojnih droga.
Ovim povodom objavljeni su oprečni stavovi aktera na društvenoj političkoj sceni. S jedne strane njegovi politički saradnici iz Demokratskog fronta i advokat odbrane Božovića Miroje Jovanović smatraju da je riječ o politički motivisanom progonu dok ministar unutrašnjih poslova Filip Adžić, ne vjeruje da se radi o predizbornom pritisku jer, kako je rekao, u SDT-u i Specijalnom policijskom odjeljenju sjede ljudi koji nemaju nikakve veze sa partijama.
Ne želeći da ulazimo i motive ovakvog postupanja i poštujući prezumpciju nevinosti zbog objektivnog informisanja javnosti ovim povodom kontaktirali smo predstavnike Akcije za ljudska prava u cilju dobijanja odgovora da li u ovom slučaju ima elemenata kršenja ljudskih prava i osporavanja prava na odbranu osumnjičenog.
Podsjećamo, advokat Miroje Jovanović je problematizovao odluku SDT da mu se onemogući uvid i kopiranje spisa predmeta u ovom slučaju zbog čega je uputio prigovor sudiji za istragu Višeg suda.
Pravna savjetnica u Akciji za ljudska prava (HRA) Marija Vesković za portal PRESS je kazala da Specijalno državno tužilaštvo može da uskrati pravo na uvid u spise predmeta dok se ne saslušaju svi osumnjičeni, jer bi u suprotnom, drugi osumnjičeni, posredno, mogli da se upoznaju sa stanjem u spisima predmeta prije nego budu saslušani, a što bi moglo da ugrozi istragu.
“Nama nije poznato da li su u konkretnom slučaju saslušani svi osumnjičeni. Ono što je zagarantovano našim Zakonikom o krivičnom postupku jeste da se spisi predmeta u cjelini moraju dobiti nakon potvrđivanja optužnice (član 203b stav 3 ZKP)”, kazala je Vesković.
Prema njenim riječima, činjenica je da se uskraćivanjem pristupa spisima okrivljeni u početnoj fazi postupka dovodi u nepovoljniji položaj u odnosu na državno tužilaštvo, ali to ne znači da time dolazi do povrede prava na odbranu.
“Neke druge evropske države dozvoljavaju da se pristup spisima omogući i u kasnijoj fazi istražnog postupka, a ne odmah pošto osumnjičeni budu saslušani, kao u Crnoj Gori, dok Evropski sud za ljudska prava cijeni ima li povrede prava na odbranu u odnosu na okolnosti svakog konkretnog slučaja”, objasnila je Vesković.
Ona je podsjetila da je Evropski sud za ljudska prava utvrdio da postoji povreda prava ako se okrivljenom ne obezbijedi pravo na pristup spisima predmeta u fazi istrage koji su neophodni za osporavanje zakonitosti pritvora.
“Međutim, država će zadovoljiti ovaj standard ako okrivljenom obezbijedi “dovoljno saznanja o sadržaju dokaza” koji čine osnov za pritvor, tako da on može efektivno da se žali na odluku o određivanju pritvora”, navela je Vesković.
Ona je navela nekoliko konkretnih slučajeva protiv Turske, kada je Evropski sud za ljudska prava utvrdio da ne postoji povreda prava zbog ograničenja pristupa istražnom spisu zbog toga što su osumnjičeni prilikom saslušavanja kod tužioca i istražnog sudije detaljno ispitivani o dokazima za krivična djela za koja se terete, postavljanja su im pitanja o predmetu i sadržaji tih saslušanja su zapisnički konstatovani, i na njih su se advokati, u većini slučajeva, pozivali kada su osporavali zakonitost pritvora.
“Sud je smatrao da su u tim slučajevima osumnjičeni imali dovoljno znanja o dokazima koji su bili suštinski za osporavanje zakonitosti njihovog lišavanja slobode”, kazala je Vesković.
Na pitanje da li je riječ o kršenju prava na pravično suđenje iz člana 32. Ustava Crne Gore i prava na pravično suđenje iz člana 6. Evropske konvencije za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda na koje se poziva odbrana Božovića, Vesković je kazala:
“U odnosu na odgovarajuće vrijeme koje je potrebno za pripremanje odbrane, Evropski sud za ljudska prava nije postavio strog standard od kada okrivljenom mora biti obezbijeđen pristup spisima predmeta, već, koliko nam je poznato, traži da se to omogući blagovremeno prije početka suđenja. Konkretno, sud je uglavnom cijenio da li su optuženi i njegov advokat imali dovoljno vremena da prouče spise predmeta i pripreme odbranu do održavanja glavnog pretresa. U interesu istrage se toleriše uskraćivanje pristupa spisima do neke faze postupka, zavisno od okolnosti slučaja”, zaključila je Vesković.
Predsјednik Skupštine opštine Budva Nikola Јovanović zakazao јe za danas sedmu sјednicu lokalnog parlamenta, sa početkom u 10 sati, u sali Opštine.
Pored prvobitne 33 tačke, dnevni red јe u međuvremenu dopunjen sa јoš novih sedam.
Јovanović јe u dnevni red današnjeg zasјedanja uvrstio i iniciјativu koјu јe potpisalo 4.000 građana Budve, koјi traže da se predsјedniku te Opštine Milu Božoviću omogući da obavlja funkciјu.
Oni smatraјu da se mјera pritvora može zamiјeniti nekom blažom zakonskom mјerom, a da se istovremeno obezbiјedi i Božovićevo prisustvo pred nadležnim organim i nesmetano vršenje funkciјe predsјednika Opštine.
I. Milović
