Zagađenje vazduha opasnije je za zdravlje prosječne osobe na Zemlji od pušenja ili alkohola, a prijetnja se pogoršava u njegovom globalnom epicentru Južnoj Aziji, dok se stanje u Kini ubrzano poboljšava, pokazalo je istraživanje.
Ipak, finansiranje za suočavanje s tim izazovom djelić je iznosa namijenjenog borbi protiv zaraznih bolesti, navodi se u istraživanju Instituta za energetsku politiku Univerziteta u Čikagu (EPIC).
Godišnji izvještaj o kvalitetu života vezanog za zagađenje vazduha Air Quality Life Indedž (AQLI) pokazao je da zagađenje vazduha finim česticama poput onih iz izuvnih gasova i industrije, šumskih požara i još mnogo toga, ostaje „najveća spoljnja prijetnja javnom zdravlju“.
Kad bi svijet trajno smanjio te zagađivače u skladu sa ograničenjima njihovih nivoa u vazduhu koje je utvrdila Svjetska zdravstvena organizacija (SZO), prosječna osoba bi dodala 2,3 godine na svoj očekivani životni vijek.
Fine čestice povezane su s bolestima pluća, srca, moždanim udarima i rakom.
Poređenja radi, duvan skraćuje očekivani životni vijek u svijetu za 2,2 godine, dok je pothranjenost djeteta i majke odgovorna za smanjenje životnog vijeka od 1,6 godina, piše N1.
Azija i Afrika nose najveći teret, ali imaju neke od najslabijih infrastruktura za pružanje pravovremenih i tačnih podataka građanima.
Oni takođe dobijaju male kriške ionako malog globalnog filantropskog kolača.
Na primjer, cijeli afrički kontinent dobija manje od 300.000 dolara za borbu protiv zagađenja vazduha.
„Postoji duboka nepovezanost s time gđe je zagađenje vazduha najgore i gđe mi, kolektivno i globalno, koristimo resurse za rješavanje tog problema“, rekla je Krista Hasenkopf, direktorka programa za kvalitet vazduha u EPIC-u, za agenciju AFP.
Dok postoji međunarodno partnerstvo za finansiranje pod nazivom Globalni fond koji isplaćuje četiri milijarde dolara godišnje za HIV/AIDS, malariju i tuberkulozu, ne postoji ekvivalent za zagađenje vazduha.
„Pa ipak, zagađenje vazduha skraćuje više godina života prosječne osobe u Demokratskoj Republici Kongo i Kamerunu nego HIV/SIDA, malarija i druge prijetnje zdravlju“, navodi se u izvještaju.
Globalno, Južna Azija je najteže pogođen region.
Bangladeš, Indija, Nepal i Pakistan redom su četiri najzagađenije zemlje u smislu godišnjih prosjeka finih čestica u odnosu na broj stanovnika, koje detektuju sateliti i definišu kao čestice prečnika 2,5 mikrona ili manje (PM 2,5).
Koncentracije zagađenja vazduha zatim se unose u metriku AQLI koja izračunava njihov uticaj na očekivani životni vijek.
Stanovnici Bangladeša, gdje su prosječni nivoi PM 2,5 bile 74 mikrograma po kubnom metru, dobili bi 6,8 godina života ako bi se to dovelo do smjernica SZO-a od pet mikrograma po metru.
Glavni grad Indije Nju Delhi je „najzagađeniji megagrad na svijetu“ s godišnjim prosjekom zagađenja česticama od 126,5 mikrograma po kubnom metru.
Kina je, s druge strane, „imala izvanredan napredak u smislu svog rata protiv zagađenja vazduha“ koji je počeo 2014, rekla je Hasenkopf.
Zagađenje vazduha u toj zemlji opalo je za 42,3 odsto između 2013. i 2021. godine.
Ako se postignuće održi, prosječni kineski građanin moći će da živi 2,2 godine duže.
U Sjedinjenim Državama zakonodavne mjere poput zakona o čistom vazduhu pomogle su da se smanji zagađenje za 64,9 odsto od 1970. godine, pomažući Amerikancima da produže životni vijek za 1,4 godine.
Ali rastuća opasnost od šumskih požara povezana s višim temperaturama i sušnijim uslovima zbog klimatskih promjena uzrokuje skokove zagađenja od zapada Sjedinjenih Država do Latinske Amerike i jugoistočne Azije.
Na primjer, sezona šumskih požara u Kaliforniji 2021. dovela je do toga da je okrug Plumas dobio prosječnu koncentraciju finih čestica više od pet puta veću od smjernica SZO-a.
Priča Sjeverne Amerike o poboljšanju zagađenja vazduha posljednjih dekada slična je Evropi, ali i dalje postoje velike razlike između zapadne i istočne Evrope, s Bosnom i Hercegovinom koja je najzagađenija zemlja na kontinentu. BiH je na 27. mjestu s mogućim dobitkom od 1,84 godine života uz poboljšanje kvaliteta vazduha.
Na vrhu u Evropi su uz najbolji Island koji je na 221. mjestu uz ispunjene smjernice SZO, zemlje poput Finske, Švedske i Norveške koje su na 182, 181. i 180. mjestu i čiji bi stanovnici dobili 0,01 do 0,06 godina života da se te zemlje usklade s preporukama SZO-a.
Australija je na visokom 241. mjestu s čistim vazduhom.
Najbolje u svijetu stoje brojna ostrva poput Arube, Bahama, Fidžija, Guama, Sejšela.
