Kafa je na svjetskom tržištu samo od početka 2024. godine, poskupila više od 54 odsto, pokazuju podaci sajta Trading Economics, piše Nova ekonomija.
U periodu od godinu dana, cijene mljevene kafe u Srbiji skočile su znatno manje, ali zbog upornog poskupljenja sirove kafe uzrokovanog nepovoljnim klimatskim uslovima, geopolitičkim potresima i potrošačkim trendovima, pitanje je kako će i domaće tržište reagovati u narednom periodu, piše Nova ekonomija.
Potražnja za kafom raste mjesecima unazad, a tržište nije u stanju da zadovolji potrebe potrošača. Industrijska grupa “World Coffee Research” predviđa da će za manje od dvije decenije potražnja premašiti ponudu za gotovo polovinu trenutne globalne proizvodnje.
Istovremeno, rastu i cijene. Od početka godine, kafa je na berzi poskupila u prosjeku 54,66 odsto. Pri tome, cijene arabike su od početka godine povećane za 50, a robuste za oko 65 odsto.
Ipak, prema pisanju medija, od kraja 2023. godine, domaći distributeri primijetili su rast nabavne cijene arabike za više od 70, a robuste gotovo 230 odsto.
Uzroci poskupljenja kafe
Gotovo 40 odsto robuste, kafe oštrog ukusa, na svjetskom nivou, proizvodi se u Vijetnamu, koji su ove godine pogodile suše. One su ozbiljno uticale na snabdijevanje pijaćom vodom, žetvu, pa i proizvodnju kafe. Prema nekim procjenama, proizvodnja kafe u Vijetnamu tokom 2024. biće najmanja u posljednjih 13 godina.
Kao rezulat toga, terminski ugovori za kupovinu robuste iz jula (fjučersi), dostigli su cijenu od gotovo 5.000 dolara po toni.
I druge države sa značajnom proizvodnjom kafe pogodile su vremenske neprilike koje su uticale na globalno snabdijevanje.
Brazil se suočava sa jednom od najgorih suša u posljednjih nekoliko decenija, tako da je od 2023. godine proizvodnja značajno opala, prema nekim procjenama i do 20 odsto.
Sve ovo podiže očekivanja o daljem rastu cijene kafe, što privlači investicione fondove da ulažu u kafu, što onda dodatno podiže cijene, donoseći špekulantima velike profite, piše Nova ekonomija.
Pored vremenskih nepogoda, na trenutno kretanje cijene kafe utiče i sukob na Bliskom istoku. Naime, početkom godine najavljeno je da brodovi koji transportuju kafu neće prolaziti kroz Suecki kanal, zbog napada Huta u tom području.
Preusmjeravnje brodova oko Afrike produžava uobičajene rute za oko četiri nedjelje, a sa uvećanim troškovima transporta, uvećavaju se i cijene.
Cijene porasle i u Srbiji i u EU
Prema posljednjim podacima Republičkog zavoda za statistiku, za avgust ove godine, prosječna cijena kilograma kafe u Srbiji je bila 1.864 dinara, piše Nova ekonomija.
Tačno godinu dana ranije, u avgustu 2023, bila je 1.712 dinara, a u avgustu 2022. godine 1.504 dinara.
To znači da je u posljednjih godinu dana cijena kafe u Srbiji porasla za 8,8 odsto, daleko manje nego na svjetskom tržištu.
Takođe, pored povećanja cijene, u Srbiji je ranije bilo slučajeva smanjivanja kvaliteta kafe. Mali proizvođači, naime, u kafu su dodavali grašak, soju ili cikoriju, zbog čega je 2022. godine uveden Pravilnik o kvalitetu sirove kafe, po kojem je zabranjeno da na ambalaži piše „kafa“ ukoliko u njoj ima ovakvih dodataka.
Evropski potrošači dijele sličnu sudbinu, budući da kafa nastavlja da poskupljuje i u EU i zemljama regiona.
U Crnoj Gori je ljetos kafa poskupila 20 odsto, a u Hrvatskoj je prema oktobarskim podacima skočila 10 procenata. Prema podacima Eurostata, u oktobru je međugodišnji rast cijena kafe bio najveći u Estoniji – 13,3 odsto, Danskoj 12,5 i Italiji 11,8 odsto.
Izvor: Nova Ekonomija
