Josif Pančić (Ugrini kod Bribira, 17. april 1814 — Beograd, 8. mart 1888), srpski ljekar, botaničar i prvi predsjednik Srpske kraljevske akademije. Otkrio je novu vrstu četinara koja je po njemu nazvana Pančićeva omorika, a po njemu je nazvan i najviši vrh Kopaonika (Pančićev vrh) na kome se nalazi mauzolej sa njegovim posmrtnim ostacima.
Biografija
Pančić je rođen u selu Ugrini kod Bribira, u Vinodolu, Hrvatska (u to vrijeme Austrijsko carstvo), u katoličkoj porodici kao četvrto dijete Pavla i Margarite. Prema predanju, Pančići su porijeklom iz Hercegovine i od davnina su se doselili u selo Ugrini, koje se nalazi na sjevernim ograncima Velebita u sastavu Vinodolske opštine.
Školovanje
Roditelji su mu bili siromašni, a stric (Grgur) mu je bio u Gospiću arhiđakon, te ga je on uzeo sebi i o njegovom se školovanju starao. Osnovnu školu izučio je u Gospiću u Lici, a gimnaziju u Rijeci. Iz Rijeke je Josif prešao u Zagreb (1830) da nastavi školovanje u visokoj školi Regia Academica Scientiarum. U dodiru sa nekim Mađarima saznao je da u Pešti postoji Medicinski fakultet, na kome se u to vrijeme održavala i nastava iz prirodnih nauka, i poželio je da tamo nastavi svoje studije. Završava u Pešti medicinski fakultet i postaje doktor medicine 7. septembra 1842. godine izradivši tezu Taxilogia botanica, koju je posvetio svome stricu Grguru. Pančić je tokom studija u Pešti morao privatno zarađivati, dajući časove iz francuskog i italijanskog jezika. To mu je odnosilo mnogo vremena i usled toga se njegovo studiranje proteglo na 10 godina.
Služba
Nije želio da stupi u državnu službu i riješio je da radi privatno kao ljekar. Ali, od ljekarske prakse nije mogao živjeti, jer nije imao dovoljno pacijenata, a i oni što su dolazili bili su većinom siromašni. Proveo je dvije godine u Ruksbergu u Banatu, gdje se bavio i vaspitanjem djece vlasnika tamošnjih rudnika. Za to vrijeme je upoznao floru Banata, obišao je i Deliblatsku peščaru i peo se na Karpate, a u rudnicima je upoznao mnoge interesantne stijene i minerale. Prikupio je dosta interesantnih biljaka iz flore Banata.
Posle dvije godine otišao je u Liku da posjeti svoga strica i dobrotvora Grgura i brata Matu. Tu je pravio izlete po okolini, peo se na Velebit i prikupio dosta biljaka iz flore Primorja.
Odatle se uputio u Beč da dovrši svoj herbar, koji je oko Pešte, Budima, i po Erdeljskim i Banatskim Alpima sakupio, a ujedno i da bolje prouči Jestastvenicu. U bečkom Prirodnjačkom muzeju je proučio i odredio svoje prikupljene biljke, a u isto vrijeme je pratio i predavanja čuvenog botaničara Endlera. U Beču se zadržao godinu dana i upoznao se sa Miklošićem i Vukom Karadžićem; Vuk ga je uputio u Srbiju da stupi u državnu službu. Čekajući da Vuk dobije novčanu pomoć od Rusije (a koju na kraju nije ni dobio), Pančić je gotovo bio na izmaku svoga novca i to je priznao Vuku. Vuk mu je tada savjetovao da odmah krene u Srbiju i da traži postavljenje u Užicu.
Pančić je poslušao Vuka i došao u Srbiju u maju 1846. godine, za vrijeme vladavine kneza Aleksandra Karađorđevića. Ali, kako je Vuk imao u Srbiji i dosta neprijatelja, njegova preporuka nije vrijedjela ništa, pa je čak zbog toga i zbog želje da bude postavljen u Užicu, u čijoj se okolini skrivao veliki broj protivnika Karađorđevića, Pančić postao sumnjiv i nije mogao dobiti to mjesto. Čekajući na postavljenje, obilazio je užički kraj, i bavio se izučavanjem biljnog svijeta.
Pančić je gotovo ostao bez sredstava za život i pomišljao je da se vrati, no, u dobija poziv od Avrama Petronijevića, ministra inostranih poslova, koji je imao fabriku stakla u neposrednoj okolini Jagodine u Belici, da se privremeno primi za ljekara u tome mjestu i da kao ljekar radi na suzbijanju zaraze trbušnog tifusa, koja se širila među radnicima fabrike. Pančić je pristao, bio na toj dužnosti pola godine i sa uspjehom je završio svoj posao.
Baveći se tamo on se upoznao sa ljetnjom i jesenjom florom Jagodine, Belice i Crnoga Vrha. Stanovnici Jagodine su zavoljeli Pančića kao savjesnog ljekara i plemenitog čovjeka i kada je Pančiću ponuđeno mesto za fizikusa u Negotinu, Jagodina je tražila da zadrži Pančića. U tome je i uspjela i Pančić je u februaru 1847. godine postavljen za kontraktualnog ljekara i fizikusa jagodinskog okruga, a prošle godine započeta ispitivanja nastavio je, obišao Temnić, Levač u okolini Oparića (i Preveško jezero) i manastir Ljubostinju. Oko polovine juna otišao je u Aleksinačku Banju odakle se prvi put popeo na Rtanj i Ozren. Iste godine je zatražio otpust iz austrougarskog podanstva i zatražio prijem u srpsko podanstvo.
Krajem iste godine dobio je premještaj u Kragujevac i postavljen je na upražnjeno mjesto za privremenog okružnog fizikusa 12. novembra 1847. godine. Za vrijeme življenja u Jagodini Pančić je odlazio i u Ćupriju i tu je upoznao Ljudmilu, ćerku barona inženjera Kordona, koju je zatim kao ljekar u Kragujevcu isprosio i u januaru 1849. godine se vjenčao s njom u pravoslavnoj crkvi u Ćupriji.
Profesor prirodnih nauka
Iduće godine, 8. januara 1850. godine primljen je za člana Društva srpske slovesnosti, a 1853. godine postavljen je za profesora prirodnih nauka u Liceju, najprije za kontraktualnog profesora, a kada je 1854. godine primljen u srpsko podanstvo, dr Josif Pančić je postavljen za redovnog profesora u Liceju, iako do tada nije, sem doktorske disertacije, imao nijedan publikovan naučni rad. Postavljen je za profesora samo na osnovu saznanja i uvjerenja da je on najbolji poznavalac flore Srbije.
Pančićeva omorika
Godine 1855. Pančić je prvi put čuo da u Zapadnoj Srbiji postoji posebna vrsta četinara – omorika. Deset godina kasnije je dobio dvije njene grane. Trebalo je da prođe još deset godina da na planini Tari, u zaseoku Đurići, 1. avgusta 1877. (Prema nekim izvorima 1875.?). pronađe do tada nepoznati četinar – omoriku koja je po njemu dobila ime – Pančićeva omorika (Picea omorika (Pančić) Purkyne) Tokom svoga višegodišnjeg rada otkrio je 102 i opisao oko 2.500 biljnih vrsta. U Liceju i docnije u Velikoj školi Pančić je ostao do kraja života.
Po njemu je nazvana i Pančićeva potočarka.
Smrt i sahrana
Pančić je umro 25. februara/8. marta 1888. godine. Predgovor za „Botaničku baštu“ dovršio je nekoliko dana pred smrt. „Prvenac Balkanskog poluostrova“ radio je i za vreme bolovanja.
Pančićev vrh, najviši vrh na planini Kopaonik, dobio je ime po njemu. Na ovom vrhu se nalazi njegov mauzolej gdje je i sahranjen 1951. godine.
Učena društva
Bio je član u sledećim učenim društvima:
Društvo srpske slovesnosti
Prvi predsjednik i redovan član Srpske kraljevske akademije,
Srpskog učenog društva, Regia societas botanica ratisbonenbis,
Srpskog arheološkog društva,
Srpskog ljekarskog društva,
Pjevačkog društva i
Društva za poljsku privredu.
Počasni član bavarskog društva Polichia, Podrinske Sloge i Aleksin. Čitaonice;
Dopisni član:
Jugoslovenske akademije nauka i umjetnosti,
Ugarske akademije nauka,
Brandenburškog botaničkog društva,
Bečkog geološkog instituta i jestastveničkog društva u Šerburu, i zoološkog botaničkog društva u Beču.
Odlikovanja
Od odličja imao je
Orden sv. Save I stepena,
Takovski krst,
Krst društva crvenog krsta.
Izvor: Wikipedia
