Na današnji dan prije osamdeset godina oslobođena je Podgorica. Oslobođenje Podgorice u Drugom svjetskom ratu izvršila je Prva Bokeljska narodnooslobodilačka udarna brigada. Tom događaju prethodilo je protjerivanje neprijateljskih snaga sa teritorija Danilovgrada i Spuža.
Oslobođenje Podgorice počelo je u noći između 17. i 18. decembra, navodi se u izvještaju koji je sačinila Bokeljska narodno-oslobodilačka udarna brigada.
Da bi poremetio namjere neprijatelja, piše u izvještaju, jedan bataljon brigade oslobodio je Staru varoš da bi odatle mogao preduzeti efikasni napad na Novu Varoš, današnji centar Podgorice, gdje se neprijatelj još nalazio.
Iz Stare varoši, partizanske snage prešle su Ribnicu i izvršile napad na električni centalu koju su držali njemački vojnici. Poslije duže borbe, bili su prinuđeni da se povuku u pravcu gimnazije gdje je bilo njihovo uporište.
Jedinice Bokeljske narodnooslobodilačke udarne brigade izvršile su detaljno čišćenje grada, orjentišući jedan dio svojih snaga prema gimnaziji u namjeri da je zauzmu.
Cilj pripadnika Bokeljske Narodnooslobodilačke udarne brigade bio je da spasu Vezirov most. Naše su jedinice uspjele da ovladaju gimnazijom, ali je neprijatelj, u trenutku kada su se brigadiri približavali drevnom mostu na Morači, objekat digao u vazduh i povukao se prema Bioču.
Jedan bataljon brigade odmah je preuzeo gonjenje neprijatelja prema Bioču, dok su se dva bataljona zadržala na prostoriji Momišići-Velje Brdo-Grbe.
Nakon Podgorice, jedinice Bokeljske narodno-oslobodilačke Brigade, uspjele su da oslobode i Bioče 22. decembra.
U borbama za oslobođenje Podgorice i okoline, neprijateljske snage izgubile su 221 vojnika, bilo ih je ranjeno 152. Partizanski gubici iznosili su 42 mrtva i 82 ranjena druga. Zarobljeno je 87 neprijateljskih vojnika.
Od neprijatelja je zapljenjeno: pet topova, sedam motorcikala, 14 automobila, tri šarca, četiri puško-mitraljeza i radio stanica, tri bacača, ogromna količina municije, pušaka i drugog ratnog materijala i vojničke spreme, piše u izvještaju brigade.
Podgorica je četrdesetih godina brojala oko 16 hiljada stanovnika. Iako nije bila geopolitički ili vojno-strateški važna, okupator se koristio vojnom tehnikom tepih bombardovanja, kojom je grad sravljen sa zemljom i uništena njegova gotovo cijela infrastruktura.
Kako bi se oslabila moć Njemačke, koja je nakon kapitulacije Italije okupirala teritoriju Jugoslavije, saveznička antihitlerovska koalicija je odlučila da pojača vazdušnu ofanzivu i bombarduju strategijske objekte širom zemlje pa i u Podgorici. Stanovništvu Podgorice, i drugih gradova, davani su znakovi za uzbunu, koje su ih upozoravale da napuste grad i okolinu. To je rađeno sirenama i lecima iz aviona.
Ratne dane su stanovnici Podgorice provodili u pećinama Morače i Ribnice, kao i na okolnim brdima i u selima. Najteži dan za Podgoricu bio je 5. maj 1944. godine, kada se na nju sručilo preko 600 bombi, težine preko 400 tona.
Podgorica je u Drugom svjetskom ratu do temelja porušena, imala je preko četiri hiljade žrtava, a oslobođena je 19. decembra 1944. koji se danas obilježava kao Dan grada.
U sjećanje na žrtve, u Podgorici je sagrađen most na mjestu nekadašnjeg Knjeginjinog mosta i dobio je ime Most žrtava bombardovanje 5. naja 1944. Takođe, u atrijumu nekadašnje zgrade SDK, postavljena je demontirana bomba.
Mnoge bombe koje su pale na Podgoricu nisu eksplodirale i godinama nakon rata nalazili su ih graditelji širom grada.
Podgorica je nakon Drugog svjetskog rata dobila izgled koji nije mnogo ličio na onaj prije bombardovanja, a 13. jula 1946. dobio je naziv Titograd.
Titograd se razvio u glavni grad Socijalističke Republike Crne Gore i postao je politički, ekonomski, medicinski, univerzitetski i administrativni centar.
Zanimljivo je pomenuti i to da je prvobitni naziv grada bio TitoVgrad, ali se u međuvremenu V izgubilo pa je ostalo Titograd sve do 2. aprila 1992. godine kada je gradu vraćeno staro ime – Podgorica.
Na referendumu o nezavisnosti Crne Gore, održanom 21. maja 2006. godine, većinskom voljom građana, Crna Gora je obnovila svoju nezavisnost. Podgorica je postala glavni grad države Crne Gore.
Izvor: CdM
